Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler’in, ABD’nin Türkiye’nin elindeki Rus yapımı S-400 füze sistemine yönelik bir itirazının kalmadığı ve Türkiye’ye F-35 savaş uçaklarını verebileceğine ilişkin yaptığı açıklamaların ardından, Washington’dan konuya ilişkin kritik bir yanıt geldi. ABD Dışişleri Bakanlığı, Türkiye’nin F-35 tedarikine dair politikasının değişmediğini belirterek, Türkiye’nin S-400’lerle ilgili pozisyonuna da değindi.
ABD'den açıklama
ABD Dışişleri Bakanlığı, VOA Türkçe’nin sorularını yanıtlayarak, Türkiye’nin F-35 programına dahil olabilmesi için gerekli şartların herkesçe bilindiğini ifade etti. Bakanlık açıklamasında, “Türkiye'ye F-35 tedariki için gerekli şartlar herkesçe biliniyor ve politikamız değişmedi. Türkiye'nin NATO ile birlikte çalışabilirliğini sürdürmesi, ABD'nin kritik bir önceliği olmaya devam ediyor” açıklamasında bulundu. Ayrıca, Türkiye’nin F-35 alımı veya F-35 programına dönüşüyle ilgili herhangi bir yeni görüşme yapılmadığına vurgu yapıldı.
Türkiye F-35 programından çıkartılmıştı
Türkiye, 2000'li yılların başında katılmaya başladığı ve kurucu ortaklarından biri olduğu F-35 programından, Rusya'dan S-400 füze savunma sistemi alması nedeniyle 2019 yılında çıkarılmıştı. Amerikalı yetkililer, S-400’lerin, F-35’lerin radarlarını etkileyebileceği ve bu durumun NATO savunma yapısına zarar verebileceğini savunmuştu. Türkiye, Rusya ile gerçekleştirdiği S-400 anlaşması sonrasında, Amerika Birleşik Devletleri'nin uyguladığı CAATSA (Countering America's Adversaries Through Sanctions Act) yasası çerçevesinde yaptırımlara tabi tutulmuştu. Türkiye'nin, NATO üyesi olmasına rağmen bu sistemden dolayı yaptırımlara uğraması, ilişkilerde ciddi bir gerilime yol açmıştı.
Yaşar Güler'in açıklamaları
Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler, geçtiğimiz günlerde Türkiye'nin F-35 programına tekrar dahil olma yolunda attığı adımlara ilişkin bazı önemli açıklamalarda bulunmuştu. Bakan Güler, Türkiye’nin F-35 programındaki üretim payının geri verilmesi ve 40 adet F-35 savaş uçağı alması talebini yinelemişti. Ayrıca, Türkiye’nin F-35 üretimi konusundaki deneyimine dikkat çeken Güler, ABD’nin Türkiye’ye F-35 vermek konusunda herhangi bir engel olmadığını belirterek, bu konu hakkında görüşmelerin devam ettiğini ifade etmişti.
Güler, son görüşmelerde ABD’nin Türkiye’nin elindeki S-400 sistemine yönelik herhangi bir itirazının kalmadığını belirterek, “S-400’le ilgili ‘şunu yapacaksınız, bunu yapacaksınız’ dediler, biz hepsini reddettik. Şu anda hâlâ bizim kabul ettiğimiz şartlarla Amerikalıların da herhangi bir itirazı kalmadı” demişti. Güler, ABD’nin, Türkiye’nin S-400 sistemini kabul etmesi konusunda bir değişiklik olmadığını kabul etmekle birlikte, konunun çözülmesi durumunda F-35 programına dönülebileceğini eklemişti.
ABD’nin S-400 açıklamaları
Öte yandan, ABD Dışişleri Bakanlığı, Türkiye’nin S-400 alımıyla ilgili tutumunu bir kez daha netleştirdi. Bakanlık, geçtiğimiz mart ayında yaptığı açıklamada, S-400 sisteminin NATO’nun güvenlik yapısıyla uyumsuz olduğunu ve bu durumun NATO teknolojilerinin güvenliğini tehdit ettiğini vurgulamıştı. ABD, Türkiye’nin S-400’leri almayı sürdürmesi durumunda, F-35 programına dönüşün mümkün olmayacağını yinelemişti. Bakanlık sözcüsü, Türkiye’nin S-400 sistemini muhafaza etmeyi sürdürmesinin NATO müttefiklik ilişkileriyle çeliştiğini ifade ederek, Türkiye’ye bu sistemi muhafaza etmemesi çağrısında bulunmuştu. Ancak, bu konuda herhangi bir çözüm sağlanması durumunda ABD’nin Türkiye ile F-35 programına ilişkin görüşmelere açık olacağı da ifade edilmişti.
S-400’lerin yarattığı gerilim
S-400’ler, ABD ile Türkiye arasındaki en büyük diplomatik ve askeri krizlerden birini oluşturdu. Türkiye, 2017 yılında Rusya ile 2,5 milyar dolarlık bir anlaşma imzalayarak S-400 füze savunma sistemini satın aldı. Bu durum, ABD'nin ve NATO’nun, Türkiye’nin bu sistemin kullanımını NATO güvenlik yapısına entegre etme olasılığından endişelenmesine yol açtı. ABD, bu sistemin F-35’lerin gizliliğini ve verimliliğini tehdit edebileceğini savunarak, Türkiye'yi S-400’lerden vazgeçmeye çağırmıştı. Türkiye ise, kendi güvenliğini sağlamak adına S-400 sistemine sahip olmanın gerekli olduğunu belirtmiş ve bu savunma sisteminin yalnızca Türkiye’nin savunması için alındığını vurgulamıştı.
