Avrupa Birliği'nin araştırma ve inovasyon programları Horizon Europe ve Horizon 2020 kapsamında, askeri faaliyetleriyle bilinen İsrail Havacılık ve Uzay Sanayii (IAI) ve Elbit Systems gibi şirketler de dahil olmak üzere İsrailli kurumlara milyonlarca euro fon sağlandığı bildirildi.
İsrail’in 7 Ekim 2023'te başlattığı saldırılardan bu yana, IAI’ye 640 bin euro, toplamda ise İsrail kurumlarına 238 milyon eurodan fazla fon aktarıldığı belirtiliyor. Elbit Systems, Horizon 2020 çerçevesinde başvurduğu projelerle 2,2 milyon euro hibe aldı.
Her ne kadar AB programları askeri amaçlı çalışmaların finansmanını yasaklasa da, çift kullanımlı (sivil ve askeri) teknolojiler "sivil amaçlı" hedefler doğrultusunda uygun sayılabiliyor. Bu durum, fonların askeri amaçlarla kullanılıp kullanılmadığına dair denetim eksiklikleri nedeniyle eleştiriliyor. AB Komisyonu yetkilileri ise iddialara ilişkin yazılı açıklamada bulundu.
Uyumsuzluk Durumunda Sözleşme Cezaları Uygulanabilir
AB Komisyonu Sözcüsü Thomas Regnier, İsrail'in Horizon Europe projelerine katılımının kurallar çerçevesinde uygun olduğunu belirtirken, bu projelerin yalnızca sivil uygulamalara yönelik araştırma ve inovasyon faaliyetlerini içerdiğini vurguladı. Regnier, "Horizon Europe programı, askeri amaçlı projelere finansman sağlamaz ve faaliyetler yalnızca sivil uygulamalara odaklanır" ifadelerini kullandı.
Regnier, AB fonlarının uluslararası hukuk ve AB yasal çerçevesine aykırı faaliyetlerde kullanılmasını önlemek için çeşitli mekanizmalar bulunduğunu ifade etti.
Bu mekanizmalar arasında etik öz değerlendirme, iki aşamalı etik inceleme ve etik tarama gibi süreçler yer aldığını belirten Regnier, kurallara uymayanların sözleşme yaptırımlarıyla karşılaşabileceğini söyledi. Ayrıca tüm katılımcıların yasal düzenlemelere riayet etmesi için Komisyonun denetimlerini sürdüreceğini vurguladı.
AB'den, İsrail'in savaş endüstrisine iki yönlü destek
Eski AP milletvekili Idoia Villanueva Ruiz, AB Komisyonu'na verdiği yazılı soruda, Horizon 2020 kapsamında İsrailli şirketler ve üniversitelere 1,28 milyar euro sağlandığını belirtti. Bu fonların, İsrail’in savaş stratejisine katkı sağlayan Tel Aviv Üniversitesi, Kudüs İbrani Üniversitesi ve İsrail Teknoloji Enstitüsü gibi kurumları ve önde gelen silah şirketlerini desteklediğini vurguladı.
Villanueva Ruiz, Elbit Systems'in insansız hava araçları, beyaz fosfor ve misket bombaları ürettiğini, IAI'nın ise insansız hava araçları üretiminde yer aldığını vurguladı.
Villanueva Ruiz, "AB, İsrail'in savaş endüstrisine iki yönlü destek sağlamaktadır: Ar-Ge'sini finanse etmekte ve geliştirdiği silahları Filistin'de test ettikten sonra satın almaktadır" dedi.
AB Komisyonu, uluslararası hukuka aykırı ürün ve teknolojilerin geliştirilmesine fon sağlanmadığını belirtti.
