ALPER TEMİZ - 2014 yılında yayınladığı Mustafa Kemal Atatürk'ün Soy Kütüğü kitabı ile o yıllarda gündemi sarsan belgeleri kamuoyu ile paylaşan Araştırmacı Tarihçi Mehmet Ali Öz, Atatürk'ün soy kütüğü ile ilgili yeni belgelere ulaştı. 2014 yılında yayınladığı kitabında, Mustafa Kemal Atatürk'ün yaklaşık 350 yıllık soy kütüğünü belgeleriyle kitaplaştıran ve Türkiye'nin önde gelen tarihçileri tarafından da onaylanan araştırma, Öz tarafından devam ettirildi. Arşivlerde yaklaşık 10 yıllık bir zaman geçiren Öz, ulaştığı ve çözümlediği son belgelerde Atatürk'ün 504 yıllık soy kütüğüne ulaştı. 10 Kasım 1524 yılına dek ulaştığı resmi belgeleri Son Mühür'e açıklayan Öz, "Atatürk'e iftiralar içeren hiçbir yayın organının söylemlerine inanmayın" uyarısında bulundu.
"1881 yılı, 1980'de ilan edildi"
Öz, "Bugüne kadar Atatürk’ün doğum tarihi hakkında birbirini tutmayan muhtelif tarihler verildi. Atatürk ile ilgili yazılan makalelerde ve kitaplarda değişik tarihler onun doğum tarihi olarak belirtildi. Kimileri okul kaydında yer alan 12(96) tarihini esas olarak aldı. Kimileri de Cumhuriyetin ilk yıllarında Atatürk’ün doğum tarihini 1880 olarak verdi. Mustafa Kemâl Paşa, 1919 yılında Tasvir-i Efkar Gazetesinde yayınlanan röportajında kendisinin doğum tarihini 1296 yılı olarak vermişti. Bu sebeple de Cumhuriyetin ilk yıllarında Atatürk’ün doğum tarihi kitaplarda, Yavrukurt dergisinde, resmi pullar ve evraklarda 1880 yılı olarak gösterildi. Daha sonra bazı yazarların kitaplarında Atatürk’ün doğum tarihi 1881 olarak yazılıp çizildi. 12 Eylül 1980 darbesinin ardından cunta yönetimi Atatürk’ün doğumunun 100. yılı etkinlikleri düzenlenerek Atatürk’ün 1881 yılında doğduğu çıkarılan bir kanun ile 26 Eylül 1980 tarihinde ilan edildi" diyerek konuşmasına başladı.
İşte Ali Rıza Efendi'nin hizmet çizelgesi!
"Uzun bir süre yaptığımız arşiv çalışmalarımız neticesinde Atatürk’ün babası Ali Rıza Efendi’nin Emeklilik Dosyasında yer alan belgeler sayesinde Atatürk’ün 8 Ocak 1894 tarihinde 16 yaşında, dolayısıyla (1894-16=) 1878 yılı doğumlu olduğunu kesin ve net olarak tespit ettik" diyerek konuşmasını sürdüren Öz, daha sonra şu bilgileri paylaştı;
"Tespit ettiğimiz bu belgeleri 13 Eylül 2014 tarihinde Sayın Murat Bardakçı’nın, Sayın Erhan Afyoncu ile birlikte Habetürktv’de hazırlayıp sunduğu Tarihin Perde Arkası Programında kamuoyu ile paylaştık. Osmanlı arşivlerinde tespit ettiğimiz babası Ali Rıza Efendi’nin Emeklilik Dosyasına yer alan belgelere göre; Gâzi Mustafa Kemâl ATATÜRK 1877/1878 tarihinde doğmuştur.
Osmanlı Arşivinde yer alan bu belgelere göre ATATÜRK’ün babası Ali Rıza Efendi 1841 yılında Selanik’te doğmuş, 23 Mayıs 1886 tarihinde yine Selanik’te 45 yaşında vefat etmiştir. Verdiğimiz bu tarihler kesinlikle Osmanlı arşivindeki belgelere dayanmaktadır. Bu belgeler ise II. Abdülhamid Han dönemine ait bulunmaktadır. Ali Rıza Efendi’nin emeklilik Dosyasında (ŞD 927 – 73 - 1311 Ş 28 - Tekaüd 4 / 574/ Hicri 28 Şaban 1311 Salı/ Rumi 22 Şubat 1309/ Miladi 6 Mart 1894) iki adet belge bulunuyor. Birinci belge Zübeyde Hanım’ın verdiği dilekçe üzerine emeklilik kanunu gereği Zübeyde Hanım ve çocuklarına maaş tahsisinin yapıldığı belirtilmektedir. Birinci belge; Hicri 14 Şaban 1311/ Rumi 8 Şubat 1309/ Miladi 20 Şubat 1894 tarihini taşıyor. Ali Rıza Efendi’nin Rumi 11 Mayıs 1304, Hicri 12 Ramazan 1305 Çarşamba, miladi 23 Mayıs 1886 tarihinde vefat ettiği belirtiliyor.
Birinci belgede Ali Rıza Efendi-Zübeyde Hanım çiftinin belgelerin düzenlendiği tarihte Mustafa (Mustafa Kemal Atatürk), Makbule ve Naciye adında üç çocuğunun bulunduğu belirtiliyor. Ali Rıza Efendi’nin Eşi Zübeyde Hanım tarafından verilen dilekçeye binaen Ali Rıza Efendi’nin emekliliğinden doğan hakkı kanunen eşi Zübeyde Hanım ile çocukları Mustafa, Makbule ve Naciye’ye 30’ar kuruş olmak üzere toplam 120 kuruş maaş bağlanıyor. İkinci belgede Ali Rıza Efendi’nin 1870 tarihinde işe girdiğinde 29 yaşında olduğu, dolayısıyla Ali Rıza Efendi’nin (1870-29=)1841 yılı doğumlu olduğu ortaya çıkıyor. İkinci belge aynı zamanda Ali Rıza Efendi’nin hangi tarihlerde nerede çalıştığı yıl, ay ve gün olarak hizmet çizelgesi yer alıyor.
Ali Rıza Efendi’nin hizmet çizelgesinde çalıştığı yerlerde ne kadar süreyle çalıştığı ve ne kadar maaş aldığı tüm detaylarıyla yer alıyor. İkinci belgede (ikinci sayfasında) Ali Rıza Efendi-Zübeyde Hanım çiftinin çocuklarından Mustafa’ya 20 yaşında kesilmek üzere 30 kuruş, Makbule Hanım’a 30 kuruş, Naciye Hanım’a 30 kuruş, Anneleri Zübeyde Hanımefendi’ye 30 kuruş olmak üzere toplam 120 kuruş maaş bağlandığı belirtiliyor. Bu belgede Mustafa Kemâl Atatürk’ün Rumi 27 Kanunuevvel 1309/ Hicri 1 Receb 1311 Pazartesi/ Miladi 8 Ocak 1894 tarihinde 16 yaşında olduğu (1894-16=) 1878 yılı doğumlu olduğu kesin olarak belirtiliyor.
Hicri takvime göre Hicri 1296 yılının başlangıcı (1 Muharrem 1296) tarihi, rumi takvimdeki karşılığı 14 Kanunuevvel 1294 tarihine tekabül ediyor. Hicri 1 Muharrem 1296 tarihi de 26 Aralık 1878 tarihine tekabül ediyor. Dolayısıyla Gâzi Mustafa Kemâl ATATÜRK’ün okul kaydında yer alan “96” tarihi (1296) rumi takvime göre değil, hicri takvime göre yazılmış olduğu ortaya çıkıyor. Atatürk’ün okul künyesinde yazılı olan “96” tarihi yıl olarak 1296 hicri yılı= miladi 1878 tarihine isabet etmektedir.
Atatürk’ün okula künye kaydındaki 1296 tarihi ile Osmanlı Arşivinde tespit ettiğimiz 8 Ocak 1894 tarihinde 16 yaşında olduğu, dolayısıyla (1894-16=) 1878 yılı doğumlu olduğu anlaşılıyor. Burada herhangi bir çelişki yoktur. Çelişkili olan durum, yazarlarımızın künye kaydındaki “96” yani hicri 1296 tarihini rumi takvim olarak kabul etmeleri ve bu şekilde yazmış olmalarından kaynaklanmaktadır. Bu tarihleri içeren Osmanlı arşivinde yer alan ve Atatürk ve Ailesi ile ilgili olarak hazırladığımız kitapta yer verdiğimiz bu bilgileri ve tarihleri her zaman ve her yerde değerlendirmeye ve münazara etmeye hazırım."
Ali Rıza Efendi’nin Makedonya'daki evi
Ali Rıza Efendi hakkında Osmanlı arşivinde sicilli Ahval dosyasında bulunan o belge!
Öz tarafından paylaşılan belgenin tam metni şöyle;
"Ali Rıza Efendi, Ağrıbozlu Şerif Ahmed Bey’in oğludur. 1255 (1839) senesinde Selanik’te tevellüd etmiştir. Mekâtibi İbâdiyeden mukaddemen ulumi diniye ve cevâmileri Arabi ve farısi tahsil etmiştir. Türkçe kitabet eder. 1277 (1861) senesi hazarında (ayında) 22 yaşında olduğu halde barus-i Hümayun mektubu kalemine mülazemetle duhul ve bir müddet sonra terkiyle 1280 (1864) senesine kadar bazı derunu divan kitabesi ve kethüdalık misilli sanat hususiyetinde bulunmuş 1273 (1857) senesi Şevvalinde Sivas valisinin kethüdalığında bulunduğu esnada havâcenin rütbesini ihraz edüp 1281 (1865) senesi Zilhiccesinde 3000 kuruş maaş ile İzmir Rüsumat Nezareti muavinliğine ve 1285 (1869) senesi… miktarı mezbur maaş ile İzmir Efrence Gümrüğü Müdürüyetine memur ve 1288 (1872) senesi zilkadesinde mutasarrıf olup 27 mah (ay) kadar mazulen ikametle 1291 (1875) senesi Saferinde rütbeyi salise 4750 kuruş maaş ile el yevm uhdesinde bulunan İşkodra rüsumat Nezaretine tayin buyurulmuş ve 1295 (1879) ve 1297 (1881) senesi R.Evvelinde dahi humusunu (5/1) kat’ı ile 3800 kuruş tenzil kılınmıştır.
Şimdiye kadar bulunduğu hüdamet içinde İzmir Rüsumat Nezareti memurluğundan tahvil ve İzmir Efrenc Müdürlüğünden tenfic suretiyle infikak (fekke) etmiş ve umuru memur seneye ait bir şeyden dolayı mahkeme altına alınmak ve müttem olmuş İşkodra Vilayeti Valisi Mirü Saadetlü Osman Paşa tarafından yazılan mülahazada müma ileyh okur-yazar ve işine müdavim ve müstekıymü’l etvar (istikameti doğru) ve rüsumat emini utufetlü Edip Efendi hazretleri tarafından ilave olunan mütaaladan dahi mümaileyhin hüdamat meşruhası mesruk ve hüsnü hali meşhudtur yazılmıştır. 8 R.âhir 1299 ve 15 Şubat 1297 müma ileyh Ali Rıza Efendi 1299 senesi Şehru Ramazanının Şerifin gurresinde vâki 1298 (1882) senesi Temmuzu derununda istifasına mebni mezkur İşkodra Rüsumat Nezaretinden infisal ve 1301 senesi Cemziyel ahirinin 3. gününe müsadüf 1300 (1884) senesi Martının 18. gününde 5000 kuruş maaş ile Erzurum Rüsumat Nezaretine ittisal ederek 1302 senesi R. Evvelinin 18. gününde uhdesine rütbeyi saniye tevcih buyurulmuştur. Efendi mümaileyh 1306 (1890) senesi R. Ahirinin gurresinde irtihali dâru’l bekâ eylemiştir."
Ali Rıza Efendi'nin soy kütüğü!
ATATÜRK’ÜN BABASI ALİ RIZA EFDENDİ
DOĞUM TARİHİ: SELANİK/1841
VEFAT TARİHİ : SELANİK/23 MAYIS 1886
BABA ADI: AHMET
BABASININ BABASININ ADI: HACI MUSTAFA
Gâzi Mustafa Kemâl ATATÜRK’ün babası merhum Ali Rıza Efendi Selanik’te 1841 tarihinde doğmuş, 23 Mayıs 1886 yılında 45 yaşında iken vefat etmiştir.
Mustafa Kemâl ATATÜRK’ün babası Ali Rıza Efendi ile ilgili Belgeler ve bu belgelerde yer alan bilgiler şöyle:
Atatürk’ün Babası Ali Rıza Efendi’nin Emekliliği-Emeklilik Belgeleri-
Mülkiye Tekâüd Dairesi
Adedi 2479
Selanik rüsumat nezareti Çayağzı rüsumat memuru müteveffa Ali Rıza Efendi zevcesi Zübeyde ve kerimeleri Makbule ve Naciye Hanımlarla mahdumu Mustafa Efendi tarafından maaş tahsisi müsted’ı verilip Selanik nezaretinden ba mazbata istid’a olunan arzuhal ile müddeti hizmeti cetveli ve buna mutazarrı evrakı üzerine muhasebeden tanzim olunan derkenarlı hesap pusulası heyet-i umumiyece tetkık olundu.
Mezkûr pusulada müteveffay-ı müma ileyhin bulunduğu memuriyetlerin tarihleriyle aldığı maaşın miktarı ve Rumi 11 Mayıs 1302 (Hicri 19 Şaban 1303 Pazar); Miladi 23 Mayıs 1886 Yılı) tarihinde vefatı vukubulduğu ve memuriyeti mülküye kararnamesinin 35. ve 36. ve 39. maddeleri mucibince ba’del kısım vet-tenzili müstehak oldukları 120 kuruş maaş bit-taksim behrinde 30 ar kuruşa isabet eylediği gösterilmiş olmakla maaşı mezkûrun mahluleti hakkında 35. madde mucibince muamele olunmak üzere sandıkta tahsis tezkire kılınmış olmakla ol babda emru ferman hazreti men lehu’l emründür. H. 14 Şaban 311 Salı/ Rumi 8 Şubat 309/ 20 Şubat 1894 Miladi.
Düyun-ı Umumiye Mektupçusu Es-Seyyit Mehmet Said
Dahiliye Nezareti Muhasebecisi Ziya Bey (bulunamadı)
Adliye Nezareti Muhasebecisi (mühür okunamadı)
Maliye Mahsulat Müdürü Halil Rami Efendi (bulunamadı)
Meclisi mearif azasından Es-seyyit Abdülaziz
Defter-i Hakani Nezareti mektupcusu Hasan
… Mütekaid Azasından … Efendi (bulunamadı)
Şuray-ı Devletazasından reis-i Sâni Rıza
Nâzır Mehmet Tevfik
Mütekaid Sandığı Nezareti Başkatibi Mehmet Emin
Hariciye Nezareti Muhasebe Müdürü Es-Seyyit Mehmet Ali Rıza
Şuray-ı Devlet Meclisi dairesi azasından Ali Rıza
Hazineyi Hassa-i Şahane Muhasebe Müdürü … Bey (bulunamadı)
…. Azasından Ragıb Bey (bulunamadı)
Nafia ve Muharebe Nezareti Mektupçusu Ahmet Cemal
Düyun-ı Muhasebe azasından Cemal Bey (bulunamadı)
Tekaüd Sandığı Nezareti Muhasebecisi Mehmet Emin
Mülkiye Tekaüd Sandığı Nezareti Muhasebesine Tanzim olunan Hesap Tezkiresi
Hizmet cetveli (1286/ M. 1870) - 1296 / M. 1880)
Kendisiyle pederinin ismi: Ali Rıza
En sonraki Memuriyeti: Selanik Rüsumat Nezareti Çayağzı Rüsumat Memurluğu
Hizmet-i Devlete kaç yaşında ve Ne tarihte girdiği: Sinni (yaşı) 29, tarih no larıyla maaş nakil olduğuna nazaran İstidaname Tarihi (Dilekçenin verildiği Tarih): 15 Ağustos 1309 (27 Ağustos 1893) havalesi Selanik Vilayeti’ne verilen arzuhal meyânında:
Nev-i tanzim-i Hesap: Müddet-i Hizmet
Aynaroz Rüsumat kitabeti, 21 Nisan 1286 (M. 3 Mayıs 1870/H. 01 Safer 1287 Salı) -13 Haziran 1286’a kadar (M. 25 Haziran 1870/ H. 25 Rebiülevvel 1287 Cumartesi), 1 ay 23 gün, Maaşı şehri 300 kuruş. Boşta, 14 Haziran 1286 (26 Haziran 1870) - 7 Temmuz 1286 (19 Temmuz 1870)’a kadar 24 gün. Papasköprüsü rüsumat kitabeti, 8 Temmuz 1286 (20 Temmuz 1870) - Âşir-i Kanuni evvel 1290 (Aralık 1874)’a kadar 4 yıl 5 ay 23 gün, Maaşı şehri 320 kuruş. Hâli (boşta), 1 kanunisani 1290 (13 Ocak 1875) - 13 Kanuni sani 1290 (25 Ocak 1875)’a kadar 13 gün. Yenişehir Çayağzı memurluğu, 14 Kanuni sani 90 (26 Ocak 1875) - 14 teşrinevvel 1291 (26 Ekim 1875)’e kadar 9 ay 1 gün, Maaşı şehri 370 kuruş. Hâli (Boşta) 15 teşrinievvel 1291 (27 Ekim 1875) - Âşir-i teşrin evvel 1291 (12 Kasım 1875)’e kadar 16 gün Papasköprüsü Çayağzı memurluğu, 1 teşrinisani 1291 (13 Kasım 1875) - Âşir-i Ağustos 1294 (12 Eylül 1878)’e kadar 2 sene 10 ay, Maaşı şehri 690 kuruş. Papasköprüsü Çayağzı 1 Eylül 1294 (13 Eylül 1878)- Âşir-i teşrinievvel 1294 (12 Kasım 1878)’e kadar 2 ay, Maaşı şehri 600 kuruş. Çayağzı memurluğu, 1 teşrini 1294 (13 Kasım 1878) - Âşir-i Şubat 1295 (12 Mart 1880)’e kadar 1 sene 4 ay, Maaşı şehri 400 kuruş. Çayağzı memurluğu, 1 Mart 1296 (13 Mart 1880) - Âşir-i teşrinisani 1296 (12 Aralık 1880)’a kadar 9 ay, Maaşı şehri 320 kuruş. Vefatı senesi: Rumi 11 Mayıs 1302 (Hicri 19 Şaban 1303 Pazar); Miladi 23 Mayıs 1886 Yılı). 7 sene 40 ay 47 gün, hâli (boşta): 53 gün, müddeti mazuliyeti: 53 gün.
Mahdumu Mustafa Efendiye sinni 16, 20 yaşına ikmalinde veya eşi ve kızlarının evlendikleri takdirde kat’ı (kesilmek) olunmak şartıyla 30 kuruş. Kerimesi Makbule Hanım’a 30 kuruş, Kerimesi Naciye Hanım’a 30 kuruş, Zevcesi Zübeyde Hanım’a 30 kuruş. Evlendikleri takdirde maaşlarının kesilmesi şartıyla tarihli ilmühaber mucibince Müteveffay-ı müma ileyhin müddeti seneden ibaret olup hükmü şeraiti kararnameye tevfikan bahisle ve balada tafsilen gösterilen hesab muhaseb-i aliyesi yüzyirmi kuruş müstehak maaş bulunan mahdumu ve diğerlerine isabet etmiş olmakla keyfiyeti heyeti umumiyeye havale buyurulmasına emru ferman hazreti men lehül emründür. Mühür - 27 Kanuni evvel 1309 Rumi - (1 Receb 1311 Pazartesi/ Miladi 8 Ocak 1894).
Bu bilgilere göre:
ŞD 927 – 73 - 1311 Ş 28 - Tekaüd 4 / 574 - Gazi Mustafa Kemâl Atatürk’ün Babası Ali Rıza Efendi’nin vefatı nedeniyle Mustafa Kemâl ve kardeşleri ile annesinin vermiş oldukları dilekçe üzerine emeklilik maaşının tahsis edilmesiyle ilgili belge. Belgede Ali Rıza Efendi'nin işe girdiği tarihte (H.1286 / M.1870) 29 Yaşında olduğu belirtiliyor. Belgeye göre Ali Rıza Efendi'nin 1841 Yılı doğumlu olduğu anlaşılıyor.
ŞD 927 - 73 - 1311 Ş 28 - Tekaüd 4 / 574 - Gazi Mustafa Kemâl Atatürk’ün Babası Ali Rıza Efendi’nin vefatı nedeniyle Mustafa Kemâl ve kız Kardeşleri Makbule ve Naciye Hanım ile annesi Zübeyde Hanım’ın vermiş oldukları dilekçe üzerine emeklilik maaşının tahsis edilmesiyle ilgili belge. Belgede Mustafa Kemâl Paşa’nın Ali Rıza Efendi ile Zübeyde Hanım’ın oğlu olduğu. 1893 tarihi itibariyle 16 yaşında bulunduğu. Makbule ve Naciye adında iki kız kardeşinin hayatta olduğu belirtiliyor.
