İzmir'in Gaziemir ilçesi Emrez Mahallesi'nde bulunan ve halk arasında "İzmir'in Çernobil'i" olarak anılan akü geri kazanım fabrikası sahasında, radyoaktivite bulaşmış cüruf atıklarıyla ilgili temizlik çalışmaları beklenenden yaklaşık bir yıl gecikmeyle başladı. Nükleer Düzenleme Kurumu tarafından mart 2023'te radyoaktif kirliliğe maruz kalan alanın çevresel iyileştirme faaliyetleri için yetkilendirilen EKOVAR A.Ş., ancak temmuz 2024'te çalışmalara başlayabilmiş durumda.
"Neden hala bir adım atılmadı?"
Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) İzmir Milletvekili Yüksel Taşkın, gecikmenin nedenlerini ve EKOVAR'ın iş-termin planını Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı ile Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı'na sordu. Taşkın, EKOVAR'ın Nükleer Düzenleme Kurumu'na sunduğu ilk iş-termin planına göre, Ağustos 2023'te başlaması gereken çalışmaların, Haziran 2024'te tamamlanması öngörüldüğünü hatırlatarak, sürecin neden aksadığını sorguladı.
Gaziemir halkının endişelerini dile getiren Taşkın, "EKOVAR şirketinin görevlendirilmesinin üzerinden 1,5 yıl geçti, ancak hala radyoaktivite bulaşmış atıkların temizlenmesiyle ilgili bir adım atılmadı. Bu gecikme, İzmirliler için büyük bir tehlike oluşturuyor" dedi.
EKOVAR'ın hazırladığı yeni iş-termin planını sorgulayan Taşkın, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'nın 2 Mart 2024 tarihli yazısından, şirketin "Çevresel İyileştirme Planı" ile "İş Termin Planı"nda eksiklikler tespit edildiğini öğrendiklerini belirtti. Taşkın, "Bu eksikliklerin giderilmesinin ardından EKOVAR'ın çalışmalara başlayacağını Gaziemir Belediyesi'ne bildirdiği" ifadelerine yer verdi.
"Süreç şeffaf ilerlemeli"
Ancak Taşkın, EKOVAR'ın temizlik çalışmalarına 8 Temmuz 2024 tarihinde başladığını belirtse de, sahadan alınan bilgiye göre bu tarih 23 Temmuz'a kadar sarktığını vurguladı. Bu durumun, yeni iş-termin planının güvenilirliğini sarsabileceğini dile getiren Taşkın, şirketin denetim süreçleri ve sıklığı hakkında şeffaflık sağlanması gerektiğini vurguladı.
Gaziemir'in Emrez Mahallesi'nde yaşayan vatandaşlar ise, radyoaktivite kirliliği nedeniyle sağlık endişeleri yaşadıklarını belirtiyor. Fabrika sahasındaki temizlik çalışmalarının gecikmesinin, halk sağlığına olan olası riskleri artırabileceği endişesi taşınıyor. EKOVAR A.Ş. yetkilileri ise konuyla ilgili açıklama yapmaktan kaçındı ve detaylı bir şekilde soruları yanıtlamadı. Gaziemir Belediyesi ise sürecin titizlikle takip edildiğini ve halkın güvenliğinin her şeyin üzerinde tutulduğunu belirtti.
Taşkın'ın TBMM'ne sunduğu rapor şu şekilde:
"TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞI’NA
Aşağıdaki sorularımın Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum tarafından yazılı olarak cevaplandırılmasını saygılarımla arz ederim.
İzmir’in Gaziemir Emrez Mahallesi’nde bulunan atıl durumdaki akü geri kazanım fabrikası sahasındaki radyoaktivite bulaşmış cüruf atıklar önemli bir çevre ve halk sağlığı sorunu yaratmakta ve “İzmir’in Çernobil’i ” olarak anılmaktadır. Bu atıkların temizlenmesi konusu yıllardır sorumlu merkezi yönetim birimleri tarafından görmezden gelinmiştir. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı’na verdiğim 2 Ekim 2023 tarihli soru önergesine (Ek-1) 16 Ocak 2024’de verilen Sayı: 64272063-610-236212 cevapta (Ek-2), Radyoaktif Kirliliğe Maruz Kalmış Alanların Çevresel İyileştirme Faaliyetlerinin Yetkilendirilmesine
İlişkin Yönetmelik kapsamında mezkûr alanın çevresel iyileştirme faaliyetlerini yürütmek üzere Nükleer Düzenleme Kurumu’nun 08.03.2023 tarihli ve 2023-15/4 sayılı kararı ile EKOVAR Çevre Grup Geri Dönüşüm Atık Depolama İnş. Taahhüt San. ve Tic. A.Ş.’ye yetki verilmiş olduğu, şirket tarafından yetkilendirme aşamasında Nükleer Düzenleme Kurumu’na sunulan iş-termin planında, radyoaktif kirliliğin giderilmesi işlemlerine 2023 yılı Ağustos ayında başlanacağı ve çalışmaların 2024 yılı Haziran ayında tamamlanacağı bilgisi yer almaktadır.
Ancak Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın EKOVAR Çevre Grup Geri Dönüşüm Atık Depolama İnş. Taahhüt San. ve Tic. A.Ş.’ne yazmış olduğu 02.04.2024 tarihli Sayı: E-66775017-145.02-9204101 yazıda (Ek-3) “Çevresel İyileştirme Planı” ile “İş Termin Planı” nda eksiklikler belirlendiği ve bu eksikliklerin giderilmesi için EKOVAR şirketine zaman tanındığı ve 02.04.2024 tarihinde de eksikliklerin giderildiğinin tespit edildiği anlaşılmaktadır.
EKOVAR şirketinin Gaziemir Belediyesi’ne yazdığı 03.07.2024 tarih ve Sayı: 2024- 06/006 yazıda (Ek-4) ise 08.07.2024 itibari ile saha çalışmalarına başlanacağı belirtilmiştir. Görüldüğü üzere, EKOVAR şirketinin görevlendirilmesinin üzerinden 1,5 yıl; Nükleer Düzenleme Kurumu’na sunulan ilk iş-termin planında bahsi geçen sürenin üzerinden ise bir yıl geçmesine karşın radyoaktivite bulaşmış cüruf atıkların temizlenmesi yönünde hiç bir gelişme kaydedilememiştir.
Bu bağlamda;
- Nükleer Düzenleme Kurumu neden “Çevresel İyileştirme Planı” ile “İş Termin Planı”nda eksiklikler olan bir şirketi görevlendirmiştir?
- EKOVAR’ın “Çevresel İyileştirme Planı” ile “İş Termin Planı” nda eksiklikler olduğu ne zaman tespit edilmiştir?
- EKOVAR 08.03.2023 tarihinde görevlendirilmiş ve Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı’nın 16 Ocak 2024’de soru önergeme verdiği cevapta herhangi bir eksiklikten bahsedilmemiştir. Buna göre, Mart 2023 ve Ocak 2024 arasındaki 10 ay boyunca
“Çevresel İyileştirme Planı” ile “İş Termin Planı” nda eksiklikler olduğu nasıl tespit edilememiştir?
- EKOVAR’ın hazırladığı yeni iş-termin planı nedir?
- Alanla ilgili ÇED raporunun geçerlilik süresi devam etmekte midir?
- EKOVAR hangi kurum tarafından denetlenmektedir?"