İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi, Alfred Nobel Anısına 2024 Sveriges Riksbank Ekonomi Bilimleri Ödülü'nün kazananını duyurdu.
Akademi ödülün “kurumların nasıl oluştuğu ve refahı nasıl etkilediği konusundaki çalışmaları nedeniyle” Daron Acemoğlu, Simon Johnson ve James A. Robinson'a verilmesine karar verdi.
Nobel Komitesinden yapılan açıklamada, "Ekonomi bilimlerinde bu yılın ödül sahipleri, uluslar arasındaki refah farklılıklarını anlamamıza yardımcı oldular. Daron Acemoğlu, Simon Johnson ve James Robinson bir ülkenin refahı için toplumsal kurumların önemini gösterdiler. Hukukun üstünlüğünün zayıf olduğu ve nüfusu sömüren kurumların olduğu toplumlarda büyüme ya da daha iyiye doğru değişim gerçekleşmez. Ödül sahiplerinin araştırmaları bunun nedenini anlamamıza yardımcı oluyor" ifadeleri kullanıldı.
Daron Acemoğlu kimdir?
Türk-Amerikalı bir ekonomist olan Daron Acemoğlu, 3 Eylül 1967 tarihinde İstanbul'da doğmuştur. Acemoğlu, özellikle politik ekonomi, ekonomik büyüme ve kalkınma konularındaki çalışmalarıyla uluslararası alanda tanınmaktadır.
Eğitimine Türkiye'de başladıktan sonra, lisans öğrenimini Londra Ekonomi Okulu'nda (London School of Economics) tamamlamış ve ardından doktorasını Amerika Birleşik Devletleri'ndeki Massachusetts Institute of Technology (MIT) Ekonomi Bölümü'nde gerçekleştirmiştir. Halen MIT'de ekonomi profesörü olarak görev yapmaktadır.
Acemoğlu’nun en çok bilinen eserlerinden biri, siyaset bilimci James A. Robinson ile birlikte kaleme aldığı "Ulusların Düşüşü" (Why Nations Fail) kitabıdır. Bu kitap, ülkelerin ekonomik refah seviyelerindeki farklılıkların temel nedeninin siyasi ve ekonomik kurumların yapısı olduğunu öne sürmektedir. Acemoğlu'nun çalışmaları, politika yapıcılar, akademisyenler ve uluslararası kuruluşlar tarafından yoğun ilgi görmüş ve tartışmalara yol açmıştır.
Birçok ödül kazanan Acemoğlu, modern ekonominin en etkili düşünürlerinden biri olarak kabul edilmektedir.
1967 yılında İstanbul'da doğan Acemoğlu, Ermeni kökenli bir aileden gelmektedir. Babası hukukçu Kevork Acemoğlu'dur. İlköğrenimini İstanbul Kadıköy'deki Aramyan Uncuyan Ermeni İlkokulu'nda tamamladıktan sonra, 1986 yılında Galatasaray Lisesi'nden mezun olmuştur.
Lisans eğitimini 1989 yılında İngiltere’nin York Üniversitesi’nde Matematiksel Ekonomi ve Ekonometri bölümünde tamamlayan Acemoğlu, yüksek lisans (1990) ve doktora (1992) derecelerini Londra Ekonomi Okulu'ndan aldı. 1992-1993 yılları arasında aynı okulda ders vermiştir. 1993 yılından itibaren akademik kariyerine ABD'deki Massachusetts Teknoloji Enstitüsü'nde (MIT) devam etmektedir. 2000 yılında ekonomi profesörü unvanını almış ve 2019 yılında MIT'de bir öğretim üyesine verilebilecek en yüksek unvan olan enstitü profesörü unvanını kazanmıştır.
MIT’deki akademik kariyerinin başlangıcında, "The Economic Journal"da yayınlanan “Consumer Confidence and Rational Expectations: Are Agents' Beliefs Consistent With the Theory?" (Tüketici Güveni ve Rasyonel Beklentiler: Faillerin İnançları Teori ile Tutarlı mı?) adlı makalesi, 1996 yılının en iyi makalesi ödülüne layık görülmüştür. 2005 yılında ise, ekonomi bilimine önemli katkılarda bulunan 40 yaş altındaki bilim insanlarına verilen John Bates Clark madalyasını kazanmıştır. James A. Robinson ile birlikte yazdığı "Economic Origins of Dictatorship and Democracy" (Diktatörlük ve Demokrasinin Ekonomik Kökenleri) adlı kitabı 2006 yılında yayımlanmıştır. Kurumların ekonomik gelişim ve siyasi ekonomideki rolü üzerine yaptığı çalışmalar, Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) tarafından 2006 yılında Bilim Ödülü ile onurlandırılmıştır.
Acemoğlu, oyun ve optimizasyon teorisi üzerine çalışmalarıyla tanınan Asuman Özdağlar ile evlidir ve çiftin Arda ve Aras adında iki erkek çocuğu vardır.
