Son Mühür - Osman Günden / İzmir’in kuzeyinde yer alan Dikili ilçesinde yıllardır kuraklıkla boğuşan üreticilerin beklediği suya nihayet kavuşması, İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin yürüttüğü dev altyapı çalışmasıyla mümkün oldu. 2013 yılında yapımı tamamlanmasına rağmen kullanılamayan Yahşibey Sulama Göleti, İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından hayata geçirilen iletim hattı sayesinde artık 545 çiftçiye can suyu veriyor. Proje kapsamında Yahşibey, Bademli ve Denizköy başta olmak üzere toplam 8 bin 600 dekar tarım arazisinin sulanması sağlanacak.
Projede kullanılan yüksek basınçlı damla sulama sistemi ile suyun verimli kullanımı hedeflenirken, yer altı su kaynaklarının korunması da sağlanacak. Sistem, aynı zamanda tarımda yaygın olarak kullanılan ve ciddi su israfına neden olan “vahşi sulama” yöntemine son vererek yüzde 50 oranında su tasarrufu sağlayacak. Tesisin kullanımında ön ödemeli akıllı sayaç sistemi devreye alınarak çiftçilere kontrollü ve ihtiyaca yönelik sulama imkânı sunulacak. Projenin işletmesi ise Dikili Yahşibey Sulama Kooperatifi tarafından yürütülecek.
85 milyon liralık can suyu yatırımı
İzmir Büyükşehir Belediyesi Tarımsal Hizmetler Dairesi Başkanlığı Sulama Şube Müdürü Mehmet Hanifi Koçak, projeye ilişkin detayları şu sözlerle aktardı:
“Yahşibey Sulama Göleti, İl Özel İdaresi tarafından 2010 yılında başlayıp 2013’te tamamlandı. Sulama tesisi olmadığı için çiftçilerimiz o günden beri göletten yararlanamıyorlardı. Sulama göletinin İzmir Büyükşehir Belediyesi’ne devriyle 2020 yılında su tesisinin oluşturulmasıyla ilgili çalışmalara başladık. Geçen yıl nisan ayında proje yüzde 60-65 seviyesindeydi. Bir yıllık sürede yüzde 100 seviyesine ulaşarak projeyi tamamladık. Toplamda 85 milyonluk bir yatırım gerçekleştirmiş olduk.”
8 bin 600 dekar tarım arazisi sulanacak
Hanifi Koçak, göletteki su kapasitesi ve sistemin işleyişi hakkında da bilgi verdi:
“Gölette 3 milyon 100 bin metreküp su depolandı. Bununla 8 bin 600 dekar tarım arazisinin tamamını sulamaya açmış olacağız. Sistem kapalı sistem olarak tasarlandı. Göletten gelen su, burada filtre sistemine geliyor. Suyun içindeki katı maddeleri filtreliyoruz. Böylelikle bu atıkların damla sulama sistemlerini tıkamasını engelliyoruz. İki ana hattımız var. Birisi Yahşibey’e diğeri ise Bademli’ye gidiyor. Bademli’de tekrar ikiye ayrılıyor. Denizköy’e doğru hatlarımız devam ediyor. Toplamda 62 kilometre boru hattı döşedik. Tarımsal Hizmetler Dairesi Başkanlığı olarak Başkanımız Dr. Cemil Tugay’ın vizyonuyla tamamen su tasarrufuna yönelik çalışıyoruz.”
Tarımda vahşi sulamaya son
Tesisin teknik işleyişine dair açıklamalarda bulunan Tarımsal Hizmetler Dairesi Başkanlığı Sulama Şube Müdürlüğü’nde görevli Ziraat Mühendisi Kemal Nazım Ergin, sistemin nasıl çalıştığını şöyle anlattı:
“Yağmur sularını toplamak amacıyla yapılan gölette depolanan su yaklaşık 2 kilometrelik bir isale hattıyla filtrasyon tesisine gelip temizleniyor. Su, borularla parsel başlarına kadar getiriliyor. Çiftçilerimiz, kendi parseline sistemi döşeyerek sudan faydalanıyor. Ön ödemeli sayaçlar ile çiftçi istediği kadar suyu bir bedel karşılığında alabiliyor. Eski tesisler, alan bazında sulamayla ücretlendiriyordu. Bu nedenle çiftçiler çok fazla sulama yapıyordu. Suyu bırakıp, tarlanın içini balçık haline getirebiliyordu. Şimdi parasını peşin ödeyeceği için hem suyu idareli kullanacaklar, hem de bitkinin istediğinden fazla suyu vermemiş olacaklar.”
Sulama alanı iki katına çıktı
Projenin, aynı miktarda su ile daha geniş alanların sulanabilmesine olanak sağladığını vurgulayan Kemal Nazım Ergin, şunları söyledi:
“Normal şartlarda 1 litre saniye ile 10 dekar sulanırken, 1 litre saniye ile 20 dekar alan sulayabiliyoruz. Alanımızı ikiye katlayabiliyoruz. Bir birim sudan iki birim alan sulanmış oluyor. Eskiye oranla yüzde 50 su tasarrufu sağlamış oluyoruz. Şu an göletimiz 3 milyon 100 bin metreküplük hacme sahip, 8 bin 600 dekar alan sulanıyor. Normalde bu su ile 4 veya 5 bin dekar alan sulanabilir. Bu teknolojik tesislerin en ideal şekilde kullanılması için çiftçilerimize eğitimler de vereceğiz.”
“Zeytinin hem verimi hem kalitesi arttı”
Projenin 2023 yılında ilk etabı faaliyete geçen kısmından faydalanan üreticilerden biri olan zeytin üreticisi ve Dikili Yahşibey Sulama Kooperatifi Başkanı Hasan Basri Güneş, yapılan yatırımın tarımsal üretime katkısını şu sözlerle ifade etti:
“Zeytinlerimizi sulamak için ağaçlarımızın çok fazla su ihtiyacı vardı. Her sene çok düşük verim alıyorduk. Son zamanlarda ise kuraklık nedeniyle verim alamıyorduk. Daha önceki sene, bir kısmı hizmete açılan tesisin suyuyla alanımızın bir kısmını suladık. 4-5 kat verim aldık. Sulayınca zeytinler daha dolgun oldu, kalitesi arttı. Yağlık yaparken bu defa sofralık beyaz zeytine döndük. 30 liradan zeytin satarken, sofralık zeytini 80-100 liraya satmaya başladık. Topraklarımız çok verimli. Son dönemde kuraklıktan dolayı verim düşmüştü ama bu su, can suyu oldu.”
“Sistemi kullanmak için damla sulama şart”
Kooperatif aracılığıyla tesisin kullanım şartlarına da değinen Hasan Basri Güneş, üreticilerin nasıl dahil olacağını şöyle anlattı:
“Şu an kooperatifimize 100’den fazla üye ortak oldu. Bu ilerleyen süreçte 500’e kadar çıkar. Çiftçilerimiz öncelikle kooperatifimize ortak olacak. Ortak olduktan sonra tesisat döşenecek, damla sulama yapılacak. Şartlarımızdan bir tanesi damla sulama. İhtiyaçları doğrultusunda sulama yapacaklar. Son zamanlarda su ihtiyacı arttı. Suyumuz sınırlı. O yüzden mutlaka damla sulama lazım. Bir de ağaçlardan daha iyi verim alabilmeleri için de damla sulama şart. İzmir Büyükşehir Belediyesi’ne ve emeği geçen tüm personele teşekkür ederiz. Bize bu nimeti sundular. Allah razı olsun.”
