Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, esnek ve uzaktan çalışma modellerine yönelik yeni mevzuat üzerinde çalışmalarını sürdürüyor. Hukukçular, mevcut uygulamalarda hem çalışanın hem de işverenin hak ve yükümlülüklerini hala tam olarak bilmediğini belirterek, bu çalışma ile gri alanlara açıklık getirilmesi gerektiğini vurguluyor. Avukat Seda Yılmaz, yürürlükteki düzenlemelere göre işverenin uzaktan çalışmaya geçiş veya ofis ortamına dönüş gibi esaslı düzen değişikliklerinde çalışandan muvafakatname alması gerektiğini söyledi. Yılmaz, aksi takdirde çalışanların iş sözleşmesini haklı sebeple feshedip tazminat talep edebileceğini ifade etti.
Zorlayıcı nedenler var
COVID-19 pandemisi süreciyle yaygınlaşan uzaktan çalışma, günümüzde özellikle genç neslin tercih ettiği bir çalışma biçimi haline geldi. Ancak işverenin uzaktan çalışma talebini kabul etmek zorunda olup olmadığı ve uzaktan veya ofisten çalışma modellerinin nasıl değiştirilmesi gerektiği gibi konularda uyuşmazlıklar yaşanıyor. Ayrıca, evde çalışırken meydana gelen kazaların hangilerinin iş kazası sayılacağı da tartışılan başlıklar arasında bulunuyor.
Konuyla ilgili değerlendirmelerde bulunan Avukat Seda Yılmaz, uzaktan çalışma ile ilgili detayların 2021 yılında yürürlüğe giren Uzaktan Çalışma Yönetmeliği ile belirlendiğini hatırlattı. Yılmaz, bu mevzuata göre iş ilişkisinin doğrudan uzaktan çalışma sözleşmesi ile kurulabileceğini belirtti. Ayrıca, hâlihazırda iş yerinde çalışan işçinin sözleşmesinin, işçi ve işverenin anlaşması halinde uzaktan çalışma sözleşmesine dönüştürülebileceğini ifade etti. Uzaktan çalışma veya ofise dönüş talebinin işçiden gelmesi durumunda bunun yazılı olarak yapılması gerektiğini vurgulayan Yılmaz, "Ancak çalışma modeli değişikliği talebi işverenden geliyorsa ve İş Kanunu’nun 25. maddesinde belirtilen zorlayıcı nedenlerle iş yerinin tamamında veya bir bölümünde uygulanacaksa çalışanın talebi veya onayı aranmaz." dedi.
Her kaza iş kazası sayılmaz
Yılmaz, bu konuda asıl sorunun işverenin herhangi bir zorlayıcı neden olmadan çalışma modelini değiştirmek istemesi durumunda ortaya çıktığını belirtti. İş Kanunu’nun 22. maddesine göre, personelin çalışma şartlarında esaslı değişiklik olarak değerlendirilebilecek bu durumun, mutlaka çalışandan muvafakatname alınmasını gerektirdiğini vurguladı. Aksi halde, çalışan tarafından iş şartlarında esaslı değişiklik yapıldığı gerekçesiyle iş akdinin haklı sebeple feshedilmesi ve kıdem tazminatı talep edilmesi gibi sonuçların doğabileceğini ifade etti.
Evdeki her kaza iş kazası olarak değerlendirilmiyor. Mevcut mevzuata göre işyerinde veya işin yürütülmesi esnasında meydana gelen kazalar iş kazası olarak tanımlanıyor. Ancak uzaktan çalışma açısından yasal boşluklar mevcut. Öğretide genel kabul gören yaklaşım, sigortalının yaptığı iş ile kaza arasında illiyet bağının bulunup bulunmadığının araştırılması gerektiği yönündedir. Yılmaz, "Evden çalışan kişinin, işini bir süre bırakıp mutfakta yemek hazırlarken elini kesmesi ya da bireysel bir nedenle ev içinde kavga etmesi sonucunda yaralanmasının işle bağlantısının bulunmadığı açık olacaktır." şeklinde konuştu.
Yılmaz, Uzaktan Çalışma Yönetmeliği’nin iş kazası, fazla mesai ve performans ölçme sistemi gibi başlıkları detaylandırmadığını belirterek, Bakanlığın bu konularda yeni düzenlemeler yapmasının faydalı olacağını sözlerine ekledi.
