SON MÜHÜR- Ayşegül Koç / İzmir Emekli ve Emekçiler Derneği Başkanı ve Sosyal Güvenlik Müşaviri Dilek Ete, Son Mühür TV’de yayınlanan Sıcak Bakış programında Ayşegül Koç’un sorularını yanıtladı. Emeklilik yaşına ilişkin değerlendirmelerde bulunan Ete; “Orta Vadeli Plan’a yaş artışı ile ilgili bir küçük satır koydular. Bu ne zaman başımıza gelir bilemeyiz ama vatandaş zaten başına geleceği fark ettiğinde olay olmuş, bitmiş oluyor” dedi.
"Cumhuriyet tarihinde görülmemiş bir durum"
Ete, asgari ücret ve enflasyon rakamları üzerinden hükümete eleştirilerde bulundu. Milletvekili maaşları ile asgari ücret arasındaki uçuruma dikkat çeken Ete; “Milletvekillerinin 170 bin aldığı yerde 17 bin lirayı asgari ücret diye verirseniz, burada bir sıkıntı var. Bakın dört katı olur, beş katı olur ama böyle on katı olmaz. Bu kabul edilebilir bir şey değil. Bakın gençlerimiz mutsuz. Orta gelir grubu gitti. Siz sürekli rakamlarla oynarsanız bugün TÜİK gibi bir kurum, bizim en güvendiğimiz kurumlardan biri. Son yılarda bütün yaptığı enflasyon açıklamaları, gerçeklikten uzak ve ilk defa bu sene böyle bir şey oldu. Bir Yargıtay üyesi kalktı, TÜİK’e dava açtı. Sayın Seyfettin Çilesiz ve dedi ki bana rakamlarını açıkla ondan önce DİSK açmıştı ve kazanmasına rağmen açıklanmadı. Bir de TÜİK’te yıllarca yöneticilik yapmış galiba Birol Kaya idi, soyadını yanlış hatırlıyorsam kusura bakmasın o da Seyfettin Çilesiz davasına şahit olmak istediğini söyledi ve dedi ki, ‘Ben TÜİK’te çalıştım. Biz hakikaten yanıltıcı bilgilerle enflasyon rakamlarını açıkladık.’ Dedi. Bu Cumhuriyet tarihinde görülmemiş bir şey. Siz koca bir kurumsunuz ve devleti temsil ediyorsunuz. Siz ve sizin içerisinde yönetici olan birisi diyor ki, evet Seyfettin Bey haklı biz rakamlarla oynadık. Şimdi bizim için neden önemli TÜIK rakamları? Asgari ücret buna göre belirleniyor. Sonra devlete yaptığımız ödemeler bu rakamlara göre belirleniyor. İşte bu yeniden değerleme oranlarında harçlara kadar. Kamunun bizden alacağı vergiler hepsi enflasyon rakamı kadar arttırıldı. Yüz 44 enflasyon diyorsun, asgari ücrete yüzde 30 veriyorsun. Bunun bir mantıklı bir açıklaması kesinlikle olamaz. Matematiksel bir açıklaması da mümkün değil. Oysa aklımızla dalga geçer gibi bir sistemin içerisinde bizi dolaştırıyorlar. İlk defa Cumhuriyet tarihinde birisi TÜİK’e dava açtı ve emekli emekçi geçinemiyoruz diye sürekli mitingler yapıyor. Bizi dilenci durumuna düştürdüler. Emekli de emekçi de dilenci durumuna düştü. Sürekli bir talep içerisinde kimden bizi yöneten iktidardan” dedi.
“Emekli aylıklarındaki artış yüzde 20’yi geçmez”
Emekli aylıklarına yapılacak zam oranlarıyla ilgili değerlendirmelerde bulunan Ete; “Asgari ücret bomba gibi düştü. Beklentileri de birazcık törpüledi açıkçası. Kasım ayı enflasyonu dahil 1.457, Aralık’ın enflasyonu da ocağın üçünde açıklanacak, o da 2 civarında gelirse bir kere 1.657, yani yuvarlarsak yüzde 17 civarında bir emekli aylık artış oranı olur, o da enflasyon farkı ki 5510 sayılı yasada yazıyor enflasyon farkı altı ayda bir emeklilere verilir. Şu anda 1.457 Aralık’ta çıksın, daha yüksek bir enflasyon çıkarmazlar çünkü. 1.657 SSK Bağ-Kur’lular bu enflasyon farkını alacaklar. Memurlar ise biliyorsunuz toplu sözleşmeden kaynaklı, onların peşinden aldıkları rakam var. O da 12.500 civarında gözüküyor. SSK, Bağ-Kur emeklisi enflasyon farkı alacak. 12.500 civarında da memur emeklisi olacak. Şimdi bizim oransal olarak ne verdiğimizin bir önemi yok. Diyelim ki yüzde 25 verdiniz, yüzde otuz verdiniz. Yine açlık sınırın altındasınız. AK Parti Sözcüsü Cevdet Yılmaz idi galiba bir açıklama yaptı grup toplantısı sonrası dedi ki; ‘Kök aylık bizim dönemimizde oldu. Biz bunu vatandaşa sağladık, yoksa hazineden böyle bir aktarım yapılmıyordu’ ve insanları bunu dönüp alkışlıyor. Ben gerçekten şaşırıyorum. Kök aylık diye bir şey yoktu çünkü insanlar prim günü, çalıştığı süre ve yatırılan kazançlarla aylık alırlardı. Sonuç olarak artış yüzde 20’yi geçmez emekliler için. En düşük aylık da, kök aylık dedikleri 14.200 ile 15.000 arasında bir yerde olacak” dedi.
2024 yılında emekli olmak avantajlı mı?
Ete, 2024 yılında emekli olmanın getirdiği avantajlara dikkat çekti. Ete; “Bu seneyi diğer senelerden ayıran konu yüzde 30 gibi büyük bir rakama gelmiş olması. Bir aylığını hesaplarken bir önceki yılın diyelim ki 2024 yılında emekli olacak. 2023 yılının yıllık enflasyonunu alırız ve 2023 büyüme hızını alırız ve bütün geçmiş çalışmalarını diyelim. 95’ten beri o kişi çalışıyor. Güncelleme katsayısıyla bu yıllık enflasyon ve büyüme hızını alarak bir güncelleme katsayısı buluyoruz. 2024 yılında emeklilik dilekçesi verdiği için ve 2023’ün enflasyonu yüksek olduğu için bu güncelleme katsayısı da büyük oluyor. Çarpanı büyük oluyor. Eğer bu yıl vermezsek emeklilik dilekçemizi 2025’te bir önceki yılın enflasyon rakamını alacağız. Buda düşük açıklanan oranlara baktığımızda. 2024’te emeklilik dilekçesi verenler, 20252te emeklilik dilekçesi verenlere göre daha avantajlı. Bunun için SSK, Bağ-Kur emeklilik başvurusunu yaparlarken. 31.12.2024’e kadar dilekçelerini E-devlet’ ten ya da iadeli taahhütlü posta ile yapabilirler ya da kuruma giderek yapabilirler. Ama diyelim ki kamu işçisisiniz, 14 Ocak 2025’e kadar emeklilik dilekçesini verebilirsiniz” diye konuştu.
“Kademe olmadan emeklilik dünyanın hiçbir yerinde yok”
Emeklilik yaşına ilişkin değerlendirmelerde bulunan Ete ; “Orta Vadeli Plan’a yaş artışı ile ilgili bir küçük satır koydular. Bu ne zaman başımıza gelir bilmeyiz ama vatandaş zaten bu başına geleceği fark ettiğinde olay olmuş bitmiş oluyor. Mesela 2008’de biliyorsunuz emeklilik yaşı 65’e çıktı. Orada bir kademe getirildi. 2008 sonrası sigortalı olan herkes 65 yaşında emekli olacak. Yaşı kaç yaparlar onu bilmiyoruz ama yapabilirler. Şimdi burada 18 yaşını doldurmuş çocuklarımızı sigorta başlangıç yapın derim. Sigorta primini ödeyin demiyorum, çocuklarınız kesin bir yerde çalıştırın. Sigorta tarihi başlasın. 2008 öncesi girenler de EYT çıkacağını bilmiyorduk. Biz yasanın böyle çıkacağına inanmıyorduk mutlaka bir kademe gelir diyorduk. Bize de buradan olumlu şey çıkar diye düşünüyorduk. Şimdi biz bu aradaki farkın kapanmasını istiyoruz diyorlar. Haklılar. Belki 43 yaşından itibaren değil ama mutlaka kademeli emeklilik hakkının onlara da verilmesi gerekiyor. Kademe olmadan emeklilik tablosu dünyanın hiçbir yerinde yok” ifadelerini kullandı.
