17 Mayıs 2024 tarihinde Resmî Gazete'de yayımlanan Cumhurbaşkanlığı Genelgesi'nde kamu kurumlarının harcamalarında tasarrufa yönelik tedbirlerin alındığını hatırlatan Odanın yönetimi, bu tedbirler arasında en dikkat çekici olanın personel alımlarında kısıtlamalar olduğunu vurguladı. Genelgeye göre, sadece emekli olan personelin yerine yeni personel alınabileceğine işaret eden Odanın yönetimi, bu durumun gıda güvenliği denetimlerini olumsuz etkileyeceğine dikkat çekti.
Tarım ve Orman Bakanlığı verilerine dayanarak, ülkede yaklaşık 7.500 gıda denetçisinin görev yaptığını ancak bu sayının yetersiz olduğunu belirten açıklamada, kayıtlı ve kayıtdışı işletmelerin denetlenmesinin mümkün olmadığına işaret edildi. Ayrıca, nüfus ve işletme sayısının artmasıyla birlikte gıda güvenliği ve halk sağlığının büyük risk altında olduğu vurgulandı.
Oda yönetimi, gıda güvenliği ve halk sağlığının, kamu harcamalarında tasarrufa kurban edilemeyecek kadar önemli olduğunu belirterek, gıda denetimlerinin güçlendirilmesi ve gıda mühendislerinin istihdamının arttırılması gerektiğini savundu. Ayrıca, yerel yönetimlerin ruhsat denetimlerinde de gıda mühendislerine yer vermesi çağrısında bulunuldu.
Son olarak, kamu ve yerel yöneticilerin gıda güvenliği konusunda sorumluluklarını hatırlatan Odanın yönetimi, halk sağlığının tasarruf adı altında tehlikeye atılamayacağını vurguladı.
"Gıda güvenliğinden tasarruf olmaz!"
TMMOB Gıda Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu'ndan yapılan açıklama şu şekilde: "17 Mayıs 2024 tarih 32549 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “Tasarruf Tedbirleriyle İlgili 2024/7 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi”nde kamu kurum ve kuruluşlarının harcamalarında tasarrufa gidilmesi konusunda alınacak tedbirlere yer verilmiştir.
Genelge kapsamında sıralanan tedbirlerin en önemlisi, kamuda personel alımına yönelik olan maddedir. Bu bağlamda, “Kanundan doğan mecburi yükümlülüklerin yerine getirilmesi hariç olmak üzere bir önceki mali yılda kadro ve pozisyon sayılarında emeklilik, istifa ve ölüm gibi nedenlerle meydana gelen azalma kadar yeni kadro ve pozisyon ihdas ya da kullanım talebinde bulunulabilecektir”. Anlaşılacağı üzere, 3 yıl boyunca kamuya sadece” Emekli Olan Personel Yerine Yeni Personel” alınacaktır.
Bilindiği üzere, ülkemizde Gıda Güvenliği’nin sağlanması konusunda ciddi sıkıntılar ve özellikle son yıllarda hemen her gün gıda zehirlenmeleri yaşanmaktadır ki, birincil nedeni yetersiz ve etkin olmayan kamu denetimleridir. Yeterli ve güvenli gıdaya erişim bir insan hakkıdır ve devletin temel görevi de bu konuda düzenleyici ve denetleyici olmaktır. Ancak yetersiz personel ile bu sorumluluğun etkin olarak gerçekleştirilemeyeceğini tahmin etmek zor değildir.
Tarım ve Orman Bakanlığı kayıtlarına göre yaklaşık 7.500 gıda denetçisi görev yapmaktadır, ancak saha denetimine çıkan denetçi sayısı konusunda bilgi yoktur. Yine Bakanlık Şubat 2024 verilerine göre yaklaşık 343 bin satış yeri, 282 bin toplu tüketim yeri ve 96 bin üretim yeri olmak üzere toplam 721 bin işletmeyi, her yıl risk durumuna göre birden fazla denetlemekle yükümlüdür. Bu sayıya kayıt dışı, kaçak ve merdiven altı işletmelerin dahil olmadığını da belirtmek isteriz.
Bakanlık tarafından yayınlanan denetim sayılarının etkinliği konusu da dikkat çekicidir. Yaklaşık 721 bin kayıtlı ve en az bu kadar kayıtdışı işletmenin sadece ve sadece 7500 denetçi tarafından düzenli ve etkin denetlenmesi, takibinin yapılması mümkün olmaktan uzaktır. Her yıl artan nüfus ve ihtiyaç doğrultusunda işletme sayısının da artacağı kabul edilirse, gıda güvenliği ve halk sağlığı önümüzdeki dönemde büyük bir risk ve tehlike ile karşı karşıya kalacaktır.
Gıda güvenliği konusundaki risk ve tehlikenin büyüklüğünün Bakanlık yöneticileri tarafından da bilindiğini kabul ediyoruz, ancak Tarım ve Orman Bakanlığı’nın tasarruf tedbirleri kapsamında gıda denetçisi sayısının kısıtlı şekilde artacağını, belki de artırmayacağını söylemesi “Halk Sağlığı”nın ne kadar önemsendiği konusunda soru işaretlerinin oluşmasına sebep olmaktadır. GIDA GÜVENLİĞİ VE HALK SAĞLIĞI tasarruf konusu dahi olamaz.
Mevcut koşullarda bile yetersiz olan gıda denetimi, bu karar ile zafiyet yaşayacaktır, İnsanımızın sağlığı tasarruf tedbirinin getireceği ekonomik fayda için görmezden gelinemez.
Bu yüzden; “Gıda Güvenliği ve Halk Sağlığı”nın sağlanması ve korunmasında önemli görevler üstlenen gıda mühendislerinin Tarım ve Orman Bakanlığı başta olmak üzere kamu kurumlarında istihdam sayısının arttırılması önemlidir. Yerel yönetimler de elini taşın altına koyarak, ruhsat denetim mekanizmasında gıda mühendislerinin görev yapması konusunda aksiyon almalıdır. Kamuda ve yerelde görev alan ve karar veren her idareciyi, tekrar “Gıda Güvenliği” ve sorumlulukları konusunda uyarıyoruz, “HALK SAĞLIĞI ve SAĞLIKLI YAŞAM HAKKI kamuda tasarruf adı altında tehlikeye atılamaz” diyoruz."
