İnsansız hava aracı (İHA), insan pilot içermeyen bir tür uçan araçtır. Bazen "dikuçar" sözcüğü, İHA anlamında da kullanılır, ki bu kelime genellikle helikopter için de kullanılır. İHA'ların en temel ve vazgeçilmez bileşeni, yer tabanlı bir kontrolör ile araç arasındaki iletişim sistemidir. İHA'lar genellikle iki sınıfa ayrılır: uzaktan kumanda ile yönlendirilenler ve belirli bir uçuş planı üzerinden otomatik olarak hareket edebilenler. Keşif amacıyla geliştirilen İHA'lar günümüzde birçok saldırı görevinde kullanılmaktadır. Bu hava araçları, militanlara karşı birçok başarılı operasyon gerçekleştirmiş olup, bazen sivil hedeflere yönelik saldırılar da yaparak insan ölümlerine neden olabilirler. Bunun yanı sıra, İHA'lar son zamanlarda yangın söndürme amacıyla da kullanılmıştır.
İHA bir drone modeli mi?
Günümüzde, çok çeşitli şekil, boyut, yapı ve karakterde araçlar üretilmektedir. Tarihsel olarak bakıldığında, İHA'lar basitçe bir tür "drone" olarak kabul edilir. Ancak, bağımsız kumanda sistemleri oldukça gelişmiştir. Bu makalenin amacı, İHA'lar ile güdümlü füzeler arasındaki farkları vurgulamaktır. İlk olarak, İHA'lar tekrar kullanılabilir ve mürettebatsız bir şekilde kontrol edilebilir, sürekli belli bir irtifada uçabilirler. Ayrıca, bu araçlar genellikle jet motoru veya iki zamanlı motorlarla çalışır. Öte yandan, seyir füzeleri insansız ve uzaktan kumanda ile yönetilseler bile, İHA olarak sınıflandırılmazlar. İHA kısaltması, bazı durumlarda "İHAS" (insansız hava araçları sistemleri) olarak genişletilmiştir. Amerikan Federal Havacılık İdaresi ise genel olarak "insansız uçuş sistemleri" (İUS) terimini kullanarak bu tür araçları sınıflandırır. Aslında, bu terim ilk olarak Birleşik Devletler Donanması tarafından sadece uçakları değil, aynı zamanda onlarla birlikte yer sistemlerini ve diğer bileşenleri de kapsayacak şekilde kullanılmıştır.
İHA'ların Tarihi Yolculuğu
İlk İHA'lar A. M. Low tarafından 1916 yılında geliştirilmiştir. Takip eden yıllarda, sınırlı sayıda üretilen Hewitt-Sperry otomatik uçağı, I. Dünya Savaşı sırasında kullanılmıştır. 1935 yılında, film yıldızı ve model uçak tasarımcısı Reginald Denny, ilk ölçekli RPV (Remote Piloted Vehicle - Uzaktan Kumandalı Araç) modelini geliştirmiştir. II. Dünya Savaşı boyunca, çok sayıda uçak üretilmiş ve bunlar, trenleri koruma ve uçaksavar/saldırı görevleri için kullanılmıştır. İlk jet motorlu model, 1951 yılında Teledyne Ryan firması tarafından geliştirilen Firebee I'dir. 1955 yılında başka bir firma olan Beechcraft, ABD Deniz Kuvvetleri için Model 1001'i üretmiştir. Ancak, bu araçlar Vietnam Savaşı sırasında sadece uzaktan kumandalı uçaklar olarak kullanılmıştır. 1980'ler ve 1990'lar boyunca, olgunlaşan ve küçülen İHA'lar özellikle Amerikan askeri çevrelerinin dikkatini çekmeye başlamıştır. Bunun en önemli nedeni, İHA'ların uçaklara kıyasla çok daha ekonomik olması ve riskli görevler sırasında eğitimli personel kaybını azaltmasıdır. Genel olarak, keşif ve gözetleme amaçlarıyla kullanılan bu araçlar günümüzde silahlandırılmaktadır. Örneğin, MQ-1 Predator modeli üzerine AGM-114 Hellfire hava-karaya füzesi takılmaktadır. Zırhlı ve silahlı bu araçlara, insansız hava muharebe aracı (İHMA) adı verilmektedir.
