İzmir’in Tire ilçesinden genç girişimci Nurefşan Yaykal, Osmanlı döneminden günümüze uzanan 500 yıllık bir geleneği, beledi dokuma sanatını yeniden hayata geçirerek küresel pazarlara ulaştırıyor. Dedesi ve annesinden bu sanatı öğrenen Yaykal, aynı zamanda düzenlediği kurslarla bu kültürel mirası gelecek nesillere aktarma çabasında.
Beledi dokuma, 16. yüzyıla kadar uzanan köklü bir geçmişe sahiptir ve tarihi kayıtlarda Tire ile Bursa bölgelerinde varlığına rastlanmaktadır. Osmanlı padişahlarının kaftanlarında da kullanılan "Tire Beledi Dokuması", son ustalardan Saim Bayrı’nın torunu Nurefşan Yaykal’ın 6 yıl önce açtığı atölyede yaşatılmaktadır.
1908 yılında yayımlanan Aydın Vilayeti Salnamesi’nde Tire’de 60 el tezgahının bulunduğu belirtilirken, teknoloji ile birlikte usta ve tezgah sayısının azaldığı gözlemleniyor. Geçen yıl Tire’nin beledi dokuma sanatı, Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiştir.
Beledi dokuma, 24 çerçeve ve 16 ya da 13 pedal ile kontrol edilen tezgahlarda üretilmektedir. Bu dokuma, dayanıklılığıyla dikkat çekmekte olup, kıyafetlerin yanı sıra çanta, ayakkabı, döşeme ve perde gibi ürünlerde de kullanılmaktadır.
Son ustalardan Saim Bayrı’nın torunu Nurefşan Yaykal, bu kültürü yaşatmaya kararlı. Dokuma sanatına dedesiyle başlayan Yaykal, annesiyle bu geleneği sürdürdü. Kendi atölyesinde özel ceket, çanta, kravat ve seccade gibi ürünler tasarlayan Yaykal, beledi dokuma sanatını daha geniş kitlelere ulaştırmak için modern ürünler geliştirmekte ve çeşitli projeler hayata geçirmektedir. İplik ve desenlerdeki yeniliklerle beledi dokumanın farklı kullanımlarını amaçlamaktadır. Ayrıca akademisyenlerle iş birliği yaparak geleneksel ve modern tekstili bir araya getiriyor. Bu çalışmalar, hem yerel hem de uluslararası düzeyde ilgi görmekte.
Ürünleri, resmi kurumlar ve Tire Ticaret Odasının desteğiyle sosyal medyadan da tanıtarak sattığını anlatan Nurefşan Yaykal, el emeği bu değerli ürünleri daha geniş kitlelere ulaştırmayı hedefliyor. Yaykal, “Ürünlerimiz çok ilgi görüyor, çünkü el emeği ve zahmetli bir süreçten geçiyor. Şimdi internette dünya genelinde bu tarz ürünlerin rağbet gördüğü bir sitede ürünleri sergileyip pazarlıyorum. Beledi dokuma sanatının beşinci kuşak ustası olmak benim için büyük bir sorumluluk. Tire Beledi Dokuması, bu ilçeyle özdeşleşmiş bir kültürel miras. Yalnızca burada yaşatılıyor. Tire'nin adı bu dokuma sanatıyla yükselecek. Hedefim, bu sanatı tüm dünyaya duyurmak.” dedi.
