Deprem felaketinin ekonomik tahribatının önlenmesi amacıyla vergi oranlarında artışlar sürürken, ek bütçede öngörülen gelir ile şu ana kadar yapılan zamlardan beklenen gelirlerin arasındaki fark henüz kapanmış görünmüyor. Bu durumun bazı kalemlerde yeniden vergi artışı, yanı sıra şu ana kadar oranı artırılmamış vergilerde de yeni artışlara veya bazı ürünlerde doğrudan zamma yol açabileceği kaydediliyor.
Toplam gelirle tahsilat karşılaştırılması
Kurumlar Vergisi’nde 5 puanlık artışı yanı sıra bir defaya mahsus Motorlu Taşıtlar Vergisi’ni iki katına çıkaran ve Cumhurbaşkanına akaryakıt ÖTV’sini artırma yetkisi veren torba teklif 15 Temmuz Cumartesi günü Resmi Gazete’de yayımlanarak kanunlaştı. Bu kanunun yayımının üzerinden 24 saat geçtikten sonra yayımlanan bir kararla petrol ve doğalgaz ürünlerinden alınan ÖTV tutarı yaklaşık 2 kat artırıldı. Motorinden litre başına alınan ÖTV 2,05 liradan 7,05 liraya, benzinden alınan ÖTV ise 2,52 liradan 7,52 liraya çıkarıldı. ÖTV’deki bu artış ise otomatik olarak hemen pompa fiyatına yansıtıldı.
Ancak ÖTV tutarında yapılan yüksek oranlı artışa rağmen, bu kalemde ek bütçe kanunu ile öngörülen toplam gelir ile şu ana kadar yapılan tahsilat karşılaştırıldığında, yılın geri kalanında ÖTV tutarında yeni artış yapılmasının zorunlu olduğu ortaya çıkıyor.
ÖTV iki kat daha artırılabilir
EKONOMİ’nin yaptığı hesaplamalara göre petrol ve doğalgazdan alınacak ÖTV kaleminde ek bütçe dahil toplam 198,4 milyar liralık tutar görünüyor. Haziran sonu itibarıyla yani yılın ilk yarısında bu kalemden yapılan tahsilat 39,8 milyar lira düzeyinde. Hedefin tutması için bu kalemde 158,5 milyar liralık daha tahsilata ihtiyaç var. Torba kanun teklifi ile Cumhurbaşkanına petrol ürünlerinden alınan ÖTV tutarını 5 katına kadar artırma yetkisi verilmişti. Hafta sonu çıkan düzenleme ile bu yetkinin 2 katına kadar olan kısmı kullanılmış oldu.
Özel İletişim Vergisin’de beklenenin üçte biri tahsil edildi
GSM ve internet hizmetlerinden alınan Özel İletişim Vergisi kaleminde ek vergi dahil toplam 22,2 milyar liralık gelir bekleniyor. Şu ana kadar (Ocak-Haziran döneminde) 6,2 milyar liralık tahsilat yapıldı. Yani yılın kalan kısmında şu ana kadar yapılan tahsilatın iki katından fazla tahsilat yapılması gerekiyor. Bunun bir kısmının ürün fiyatına yapılacak artıştan, bir kısmını da vergi oranında yapılacak artıştan karşılanabileceği belirtiliyor.
Konaklama vergisinde 7 milyar TL’ye daha ihtiyaç var
Bütçenin konaklama vergisi kaleminde 2,3 milyar lira ile başlanmış, ek bütçe ile buna iki katı kadar yani 5,7 milyar lira daha eklenerek toplam hedef 8 milyar liraya çıkarılmıştı. Haziran sonu itibarıyla tahsil edilen konaklama vergisi tutarı 991 milyon lirada kaldı. Başka bir ifade ile bu kalemde 8 milyar liralık tahsilat hedeflenirken, bunun şu ana kadar sadece 1 milyar liralık kısmı tahsil edilebildi. Uzmanlar bu kalemde de yılın ikinci yarısında artış olabileceğini bildiriyorlar.
Ayrıca dayanıklı tüketim mallarından alınması öngörülen 58,1 milyar liralık ÖTV’nin şu ana kadar 24,3 milyar liralık kısmı tahsil edildi. Hedefin tutması için yılın geri kalan kısmında bunun yüzde yaklaşık yüzde 40 fazlasının daha tahsil edilmesi gerekiyor.
“Zincirleme reaksiyona sebep olabilir”
Taşımacılık sektörü yetkilileri, önlerini göremediklerini, akaryakıta yapılan zammın bütün sektörlere yayılabileceğini, zincirleme bir reaksiyonun başlayabileceğini belirtiyor. Özellikle lojistikte, taşımacılık maliyetleri nedeniyle ihracatın bile sekteye uğramasına neden olabileceği savunuluyor.
Uluslararası Taşımacılık ve Lojistik Hizmet Üretenleri Derneği (UTİKAD) Başkanı Ayşem Ulusoy:
Akaryakıta gelen zamlar taşımacılık sektörünü gerçek anlamda zorlayacaktır. Zaten sektör olarak maliyetlerimizin ciddi şekilde arttığı bir dönemden geçiyoruz. Maalesef bu durum zincirleme bir reaksiyona sebep olabilir. Artan maliyetlerin etkisi taşımacılık sektörü ile sınırlı kalmayacaktır. Ve tüm ürünlere gelecek fiyat artışları vatandaşı da etkileyecektir. Ne yazık ki pembe bir tablo yok şu anda. Biliyorsunuz ihracat kalemlerimiz içinde lojistiğin maliyetleri çok önemli. Bu durum ihracatın da sekteye uğramasına sebep olabilir. Dolayısıyla ihracatımız da fiyat artışlarından olumsuz yönde etkilenirse ülke ekonomimiz zor zamanlar geçirebilir.
Türkiye Otobüsçüler Federasyonu (TOFED) Başkanı Birol Özcan:
Son bir yılda maliyetler yüzde 40 arttı, son akaryakıt zamlarından sonra bilet fiyatlarına zam yapmak zorundayız. Maliyetler belimizi büküyor. Araçların yıllık sigorta masrafı 500 bin liraya çıktı. Şoför maaşları da arttı. Bir şoför maaşı 40 bin lira oldu. Şoförün sigorta masrafı da 75 bin lira. Köprü paraları, mazot artışı derken geleceği göremiyoruz. ÖTV-KDV indirimi istemiştik. O da mümkün görünmüyor. İstanbul’dan Van’a giden bir otobüsün yakıt masrafı 33 bin lira. Bunun üzerinde bir de biletlerde tavan fiyat uygulaması var. Bilet fiyatlarının serbest bırakılmasını talep ediyoruz.
