Türkiye’de Sosyal Güvenlik Sistemi’nde en çok karşılaşılan sorunlardan biri kayıt dışı istihdam. Birçok işveren, sigorta prim yükünden kurtulmak için işçilerini sigortasız çalıştırarak hem kendilerini hem de çalışanlarını büyük bir tehlikeye atıyor.
Kayıt dışı istihdamın önüne geçmek amacıyla ülke genelinde çeşitli önlemler alınıyor. İşverenlere yönelik cezai işlemler uygulanırken, vatandaşlar ALO 170 SGK hattına şikâyette bulunabiliyor. Kayıt dışı istihdam tespit edildiğinde işverenler ciddi cezalarla karşı karşıya kalıyor. Sigortasız çalıştırılan işçiler için, işverene yönelik cezalar oldukça yüksek. İşçinin işe başlamış olmasına rağmen SGK'ya bildiriminin yapılmaması durumunda, asgari ücret tutarında 20.516 TL’den 102.580 TL’ye kadar cezai yaptırım uygulanıyor.
71 bin denetimde 58 bin kayıt dışı tespit edildi
Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), Ocak-Temmuz döneminde gerçekleştirdiği 71 bin 456 iş yeri denetiminde dikkat çekici bulgulara ulaştı. Bu denetimlerde, 11 bin 172 kişinin kayıt dışı çalıştırıldığını, 1.407 işyerinin sahte olduğunu ve 47 bin 766 kişinin sigorta primlerinin sahte işyerleri üzerinden yatırıldığını ortaya koydu.
''Kayıt dışı istihdamın önüne geçiliyor''
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir Remziye Çelik, sigortasız işçi çalıştırılmasını engellemek için uygulanan denetim merkezleri hakkında bilgi verdi. Çelik, "SGK kayıt dışı istihdamı önlemek için aktif olarak çalışmalarını sürdürüyor. Teker teker iş yerlerine gidip, çalışanlarla görüşmeler gerçekleştiriliyor. Ayrıca, işçi haklarını alamadığında ALO 170 SGK hattına şikâyet edip ihbarda bulunabiliyor. Bu şikayetler üzerine denetimler yapılarak cezai yaptırımlar uygulanabiliyor. Örneğin, bir iş yerinde çalışan, gıda ile ilgili bir rapor çıkardığında iş yerinin adını veriyor. Eğer bu iş yerinde çalışan sigortalı değilse, SGK bu yolla da tespit edebiliyor. Ayrıca, şirket araçlarını kullanan kişilerin trafik cezasına yakalanması durumunda, eğer sürücü SGK’lı değilse, bu şekilde de tespit yapılabiliyor" dedi.
Kayıt dışı istihdamı önlemek için mali müşavirler olarak öneride bulunan Çelik, ‘’Sigorta prim oranı yüzde 37,5. Bu rakam çok yüksek, bu rakam düşürülürse kayıt dışı yerine bütün işçileri SGK’lı yapma yoluna gidebilir. İşverenin sigorta yapma maliyeti çok yüksek. Maliyet yüksek olduğu için kayıt dışı çalıştırılmaya gidilebiliyor. Bunun düşürülmesi gerekiyor'' dedi.
Sigorta hayati yaşam için önemli
Sigortalı çalışmanın hayati yaşam için önemli olduğunu belirten Çelik, ‘’Sigortasız çalışan işçilerin en çok mağduriyet yaşadığı konunun kesinlikle sağlık olduğunu düşünüyorum. En önemlisi sağlık ihtiyaçlarını karşılayamıyor. Hem muayene olarak hem de ilaçlarını alamıyor. İkinci konu da emeklilik ile ilgili, sigortasız çalıştığı için emekli olamıyor. Yaşlandığında ise barınma, beslenme hatta güvenlik önemleri gibi sorunlarla karşı karşıya kalıyor. Üçüncü konu ise işsizlik primi var. İşçi sigortasız çalışıyorsa işsizlik primi de alamıyor. Bir işçi deneme sürecinde olsa bile mutlaka sigorta girişi yapılmalıdır. Sigortasız çalışanlar mutlaka Çalışma Bakanlığını şikâyet edebilirler’’ diye konuştu.
