Senelerdir her 6 ayda bir güncellenmesine alıştığımız asgari ücret ve peşi sıra gelen etiket değişimleri. Enflasyon oranıyla bağlantılı olduğu iddia edilen bu zam furyası 2024’te bir eksikle devam ediyor. 2024 yılının Ocak ayında TÜİK’in açıkladığı verilere göre Türkiye’de 15 milyon 22 bin 900 kişi asgari ücret ile çalışıyor. Bu demek oluyor ki 15 milyondan fazla kişi zam haberi beklerken beklenen zam herşeye geliyor bir tek maaşlara gelmiyor. Üstelik yetkililer konuyu gündeme dahi almıyor.
6 aylık enflasyon ne zaman açıklanacak?
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan Ocak 2024 enflasyon verilerine göre, Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) bir önceki yılın aynı dönemine göre %64,86 artış göstermişti. Aylık bazda ise TÜFE %6,70 yükseldi. Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) ise yıllık %44,20 artarken, aylık %4,14 oranında artış kaydetmişti.
Şubat ayı enflasyon raporuna göre, TÜFE yıllık bazda %67,07 arttı. Aylık enflasyon ise %4,53 olarak gerçekleşti. Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) yıllık bazda %47,29 artış gösterirken, aylık %3,74 oranında artmıştı.
Mart ayında TÜFE, bir önceki aya göre %3,16 artış göstermişti. Geçen yılın Aralık ayına göre ise %15,06, bir önceki yılın aynı dönemine göre %68,50 ve on iki aylık ortalamalara göre %57,50 yükselmişti.
Nisan ayı itibarıyla TÜFE, bir önceki aya göre %3,18 artış kaydetti. Geçen yılın Aralık ayına göre %18,72, bir önceki yılın aynı dönemine göre %69,80 ve on iki aylık ortalamalara göre %59,64 oranında yükseldi.
Mayıs ayında TÜFE yıllık bazda %75,45 arttı. Aylık bazda ise %3,37 yükseldi. Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) ise yıllık %57,68 artarken, aylık %1,96 oranında artış gösterdi. Göre, bir önceki aya göre %3,37, bir önceki yılın Aralık ayına göre %22,72, bir önceki yılın aynı dönemine göre %75,45 ve on iki aylık ortalamalara göre %62,51 oranında artış kaydetti.
6 Aylık enflasyon oranının ise çarşamba günü açıklanması bekleniyor.
Merkez Bankası’ndan enflasyon tahmini
Merkez Bankası'nın son anketine göre, katılımcıların cari yıl sonu Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) beklentisi bir önceki anket döneminde %43,64 iken, bu dönemde %43,52 olarak güncellendi. 12 ay sonrası TÜFE beklentisi ise önceki dönemde %33,21 iken, şu anki anket döneminde %31,79 olarak belirlendi. 24 ay sonrası TÜFE beklentisi ise önceki anket dönemlerinde sırasıyla %21,33 ve şu anki dönemde %20,33 olarak gerçekleşti.
EKK enflasyonun düşeceğini söylemişti
Ekonomi Koordinasyon Kurulu’ndan (EKK) yaptığı açıklamada, haziranda dezenflasyon sürecinin başlayacağı ve enflasyonun hızla gerileyeceği bildirmişti. Fakat 1 Temmuz olmasına rağmen hala 6 aylık enflasyon oranına resmi bir açıklama gelmedi. Maaş zamlarına etki edeceği düşünülen 6 aylık enflasyon farkının açıklamamasına karşın etiketlere gelen günler öncesinden geleceği bildirilen hatta bir kısmı çoktan uygulanmaya başlanan fiyat güncellemeleri vatandaşı strese soktu.
Peki nelere zam geldi? İzmir bunların hangilerinden nasibini aldı?
1 Temmuz sabahı, yüzde 38 oranında bir elektrik zammı haberiyle başladı. Bu gelişmenin ardından 3 Temmuz Çarşamba günü, Yurt İçi Üretici Fiyatları Endeksi (Yİ-ÜFE) açıklanacak. TÜİK'in açıklaması sonrasında, akaryakıt, alkol ve sigara ürünlerinin Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) maktu tutarlarına yaklaşık %20 oranında otomatik bir zam yapılması bekleniyor. Ayrıca, temmuz ayında sigorta şirketlerinin %3,5 oranında zam yapacakları duyuruldu. TÜİK'in ilk 5 ay için Üretici Fiyat Endeksi'nde (ÜFE) %17,87'lik bir artış açıkladığı bilgisi de paylaşıldı. Haziran ayı ÜFE'nin %1,5 olması durumunda 6 aylık ÜFE %19,64, %1,75 olması durumunda %19,93 ve %2 olması durumunda ise %20,22 seviyelerine ulaşacak. Dolayısıyla, bu ÜFE artışlarının otomatik zamları tetiklemesi bekleniyor.
Akaryakıt, Alkol ve Sigara zammı yolda…
Halen litre başına benzinden 9.45 TL, motorinden 8.86 TL ÖTV alındığı bilgisi verilerek, Üretici Fiyat Endeksi'nin %20 artması durumunda ÖTV tutarlarının benzinde 11.34 TL'ye, motorinde 10.63 TL'ye yükseleceği belirtildi. Bu artışla birlikte vergi yükünün benzinde litre başına 2.27 TL'ye, motorinde 2.13 TL'ye çıkacağı ve benzinin litresinin 42.40 TL'den 44.67 TL'ye, motorinin ise 42.51 TL'den 44.64 TL'ye çıkacağı ifade edildi. Yüksek alkollü içkilerdeki maktu ÖTV tutarının %20 oranında artarak 1.062 TL'den 1.275 TL'ye yükseleceği ve rakının litre fiyatının 1.075 TL'den 1.190 TL'ye çıkacağı, toplam maliyeti 417.7 TL olan 1 litre rakının üzerindeki vergi yükünün yeni zamlarla 657 TL'den 772 TL'ye yükseleceği vurgulandı. Ayrıca sigaralardaki %20'lik ÖTV artışının hem maktu hem de asgari maktu tutarlara yansıyarak vergi eşiğinin 50 TL'den 60 TL'ye çıkacağı ve bu artışın ucuz sigaraları daha fazla etkileyeceği ifade edildi.
İzmir’de suya da zam!
İZSU Genel Kurulu'nun olağanüstü toplantısında geçtiğimiz hafta alınan kararla, İzmir'de su ve atık su tarifelerine önemli bir zam yapıldı. Toplantıda oy çokluğuyla kabul edilen karar gereği, 0.5 metreküp ve üzeri su tüketiminde yüzde 45 oranında zam uygulanacak. Karar bugün itibarıyla yürürlüğe girdi, böylece İzmir'deki abonelerin su faturalarında önemli bir artışla karşılaşması bekleniyor. İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Cemil Tugay’ın seçim vaadleri arasında olan ‘İzmir Türkiye’deki en ucuz suyu kullanacak’ sözlerine hatırlayan vatandaş ise seçimden sadece 2 ay sonra bu haberi sorgulamaktan kendini alıkoyamadı.
Bugün başladı, Ekmekte gramaj düştü, fiyat zamlandı!
Yine geçtiğimiz hafta İzmir Ticaret Odası (İZTO) Meclisi, haziran ayı olağan toplantısında İzmir'de ekmeğe zam kararı almıştı. Toplantıda alınan kararla ekmeğin gramajı 220 gramdan 200 grama düşerken, fiyatı ise 9 TL'den 10 TL'ye yükselmişti. Buna göre İzmir'de bugünden itibaren İZTO üyesi fırınlarda 200 gram ekmek 10 TL'den satılmaya başlandı.
Gevrek zammı 3 Temmuz’da!
İzmir Pide ve Gevrekçiler Esnaf Odası, artan maliyetleri gerekçe göstererek gevreğe zam yapılması talebinde bulundu ve geçtiğimiz hafta bu talebi iletti. İzmir Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği, bu talebi değerlendirerek, önceden 100 gramı 10 liradan satılan gevreğin, bundan sonra 90 gramı 12 buçuk lira olacak şekilde satılmasına onay verdi. Buna göre, Temmuz ayı itibarıyla gevreğin fiyatı 12 buçuk lira olarak belirlendi ve bu zam 3 Temmuz'da yürürlüğe girecek. Ancak zam kararı alındığı gün esnaf, gevreği zamlı fiyattan satmaya başladı. Zam tarihini bilmeyen vatandaşlar, gevreği zamlı ücretiyle aldılar ve bu durum İzmir Fırıncılar Odası'na yapılan şikayetlere rağmen çözümsüz kaldı.
İzmir'de ulaşım 24 haziranda zamlanmıştı
UKOME, geçtiğimiz Kurban Bayramı öncesi kent içi toplu ulaşım ücretlerini güncelledi. Tam biniş ücreti 17,5 TL'ye yükseltildi, öğrenciler için ise biniş ücreti 7,5 TL olarak belirlendi. Minibüslerde indi-bindi ücreti 20 TL'den başlayarak 35 TL'ye kadar çıkarıldı. Taksilerde taksimetre açılış bedeli 20 TL'ye, kilometre başı ücret ise 27 TL'ye yükseltildi; indi-bindi ücreti ise 80 TL olarak belirlendi. Bu yeni tarifeler, bugünden itibaren ESHOT, İZULAŞ, İZTAŞIT, İZDENİZ, Metro, Tramvay ve İZBAN gibi toplu ulaşım araçlarında geçerli olacak şekilde güncellendi. İZDENİZ tarafından işletilen Bostanlı-Üçkuyular feribotlarında ise motosiklet geçişi 45 TL, otomobil için 110 TL, orta sınıf araçlar için 260 TL, otobüs ve kamyonlar için 560 TL, TIR'lar için ise 975 TL olarak yeniden belirlendi.
Minibüsler ve taksilere de zam
İzmir'de, UKOME'nin kent içi toplu ulaşım ücretlerine yapılan zammın ardından minibüsler ve taksiler de yeni tarifelerle hizmet vermeye başladı. İzmir Minibüsçüler Esnaf Odası Başkanı Mehmet Kayışdikici'nin açıklamalarına göre, minibüs bilet ücretlerine %35 oranında zam yapıldı. Şu anda İzmir'deki 1192 adet 'M plakalı' minibüslerde indi-bindi ücretleri 20 TL ile 35 TL arasında değişiklik gösteriyor. Kayışdikici, İzmir'de minibüs işletenlerin %90'ının zarar ettiğini belirtti. İzmir Şoförler ve Otomobilciler Odası tarafından yapılan açıklamaya göre ise, İzmir taksilerinde bugünden itibaren yeni zamlı tarife uygulaması başladı. Taksimetre açılış bedeli 12 TL'den 20 TL'ye yükseltildi, kilometre başı ücret ise 22 TL'den 27 TL'ye çıkarıldı. İndi-bindi ücreti de 50 TL'den 80 TL'ye yükseltildi.
Olan yine vatandaşa oldu
İzmir’de ve Türkiye genelinde Temmuz ayı itibariyle etiketlere yansıyan enflasyon oranının rakamlara nasıl yansıyacağını merak eden vatandaş ise geçim derdine düşmüş durumda. Vatandaşın her altı ayda bir asgari ücret zammının sebep olduğu iddia edilen yaşamsal zamların bu sefer tersinin olup asgari ücret zammına yansımasını umut etmekten başka çaresi kalmamış görünüyor.
