Foça Atatürk Mahallesi’nde 3. Derece SİT alanı içindeki arsada inşaat yapmak için başlayan çalışmalar, arazi sahibine pahalıya mal oldu. Foça 1. Etap Koruma Revizyon İmar Planı kapsamında kalan parselde, müze denetiminde yapılan temel kazısı sırasında antik döneme ait eserler bulundu. Müze elamanlarının arsa ile ilgili hazırladıkları rapor İzmir 2 Numaralı Kültür Varlıkları Koruma Bölge Kurulu tarafından incelendi. Kurulun incelemesi sonucu, 2017 yılında 3. derece arkeolojik SİT olarak belirlenen alana, elde edilen son bulgular ve kalıntılar üzerine 1. derece arkeolojik SİT’e çevrildi. 1.derece arkeolojik SİT ilan edilen özel mülkiyet olan arsa yapılaşmaya kapatıldı. Bugün tarihli yayınlanan Resmi Gazete’de yer alan kararla arsaya çivi dahi çakılamayacak.
İyon yerleşimi yeri
Foça (Phokaia), iyon yerleşim alanlarından en önemlilerinden biri olarak kabul ediliyor. İyon yerleşiminin İ.Ö. 9. Yüzyıl sonlarından itibaren başladığı öne sürülüyor. Ord. Prof. Dr. Ekrem Akurgal başkanlığındaki kazılar sırasında ele geçen gri renkli Aiol seramiği ile kentin ilk sakinlerinin Aioller olduğu, kentin M.Ö. 11. yüzyılda Aioller tarafından kurulduğu sonucuna varıldı. Smyrna’nın M.Ö. 600’lerde Lidya Kralı Alyattes tarafından yıkılmasından sonra, ticari egemenlik Phokaia’ya geçti. Phokaia M.Ö. 600 yılının ilk yarısında altın çağını yaşadı. İyonya’da ilk elektron sikke bastıran kentlerden biri oldu. Bu paralar deniz ticareti yoluyla Akdeniz ve Mısır’a kadar ulaştı.
