Son Mühür - Ayşegül Koç / Avukat Senem Kiraz ve Bayraklı Kent Konseyi Başkanı Aytekin Keskin, Son Mühür TV’de yayınlanan Sıcak Bakış programında Ayşegül Koç’un sorularını yanıtladı. Kiraz, özellikle deprem sonrası riskli yapıların dönüşümüne yönelik alınan kararların geldiği noktayı değerlendirdi. Kiraz, Bayraklı'da uygulamada olan emsal artışı kararının diğer ilçelere de yayılması yönünde İzmir Büyükşehir Belediye Meclisi’nin attığı yeni adımların, yarım kalan inşaatlara umut olacağını söyledi.
İzmir'de emsal hakkında yeni gelişmeler
İzmir’de emsal hakkı ile ilgili yeni gelişmeler olduğunu söyleyen Kiraz; “Depremden sonra Büyükşehir Belediye Meclisi’nin vermiş olduğu bir emsal kararı vardı. Yani parsel bazında iki katla sınırlı olmak üzere brüt inşaat metrekaresinin yüzde 22’sine kadar bir artış sağlanmıştı. Bayraklı ilçesinde riskli olan bütün binalara bu hak getirilmişti. Bir süre olumsuz bir sonuç alıp böyle zora girmiş olsa da şu an önü açık. Dolayısıyla Bayraklı açısından emsalden dolayı durdurma olmadı, devam ediyor. Onun önü açık ama en son Büyükşehir Belediye Meclisi’nin vermiş olduğu bir kararımız var. Bayraklı hariç diğer ilçeler Buca olsun Karşıyaka olsun diğer ilçelerimizde emsalden faydalanan ruhsat alan yarım kalan inşaatların önünü açmak üzere bir karar aldı. İlçe belediyelere gönderilmesine karar verdi. Yani bir ön karar aldı.
Bu kararı ilçe belediyelere gönderdi. İlçe belediyeler de bu kararı aldıktan sonra onlarda encümen kararıyla yayınladıktan sonra duran inşaatların devamı noktasında bir ışık yakacak. Bu aslında iyi bir karar. Çünkü bu emsali alıp da tabii burada bu emsalin getirdiği ciddi bir kolaylık var hak sahipleri için. Çünkü 68 binanın oturumuna ve değişen bağımsız bölümü müteahhite devretmek suretiyle para yerine bu bağımsız bölüm devri maliklere ciddi bir mali avantaj sağlamıştı. O da kentsel dönüşümü hızlandıran bir yere getirmişti. Fakat bu durdurma yine beklemeye yol açtı. Dolayısıyla duran inşaatlar bakımından şimdi kilit açılıyor ve devam edebilecekler. Fakat bir grup benim de birçok müvekkilimin içinde olduğu grupta ise mahkemeden bu emsal kararını almışlardı. Yani orta ya da ağır hasar olmalarına göre iki kat sağlayan bu emsal kararı almışlardı, henüz ruhsata başvurulmamıştı bekleniyordu.
Bu aşamada durdu, işte bu grup için yani hakkı almış ama henüz ruhsata başvurmamış olanlar için bir kararda bekliyoruz büyükşehirden. Umarım bu konuda bir iyileşme olur. Çünkü hukuki süreç bize bu hakkı tanıyan, hakkını almış ama henüz ruhsata başvurmamış olanları da kapsayan daha geniş olan mahkeme kararı şu an iptal edilmiş. İstinafta olduğu için de tabii bir durdurma var. Çünkü idare mahkemesi kararları otuz gün içerisinde kesinleşmeden uygulanması gerekiyor. O yüzden bu durdu. Hiç başlamamış olanlar için istinaf umarız olumlu netice verecek. Büyükşehir Belediye Meclisi karar yayınlayacak, orada beklemedeyiz” diye konuştu.
“Üç aşamalı satışta biz artık tapu harcından muhafız”
Tapu harcı ve döner sermaye ücreti ile ilgili alınan emsal karar hakkında bilgi veren Kiraz; “Kentsel dönüşüme tabii inşaatlarda parsel bazlı bir muafiyet hakkımız vardı. Bu muafiyet hakkı maliklere tanınan, yüklenicilere tanınan, ilgili kamu kuruluna tanınan olarak sınıflandırılıyor. Burada en çok karşımıza çıkan ve vatandaşların en çok şikayet ettiği harçlar, tapu harçları. Biliyorsunuz normal alış satışlarda biz alıcı ve satıcı olarak bir harç ve döner sermaye ücreti ödüyoruz. Aslına bakarsanız kanun en son yapılan değişiklikten önce malik yani vatandaşa bu hakkı sağlıyordu. Fakat daha sonra bir değişiklik yapıldı ve kanunun açıkçası iki maddesi birbiriyle çekişir haldeydi. Kanunun a bendinde hala malike bu hak veriliyor. Fakat c bendine baktığınız zaman bu hak sadece müteahhite verilmişti.
Dolayısıyla uygulamada tapular diyordu ki ben bu hakkı şu an müteahhit için uyguluyorum. İlk satış olmak kaydıyla burada iki müteahhit olmayan vatandaş arasındaki satışta kanundaki yeni değişiklikten dolayı kafaları karıştıran değişiklikten dolayı yine tapu harcını alıyordu ve harçlar ciddi bir şekilde zamlandı. Dolayısı ciddi harçlar ödeniyordu. Biz en son bununla ilgili daha yeni bir haftalık bir kesin emsal kararı aldık. Bu emsal kararla beraber bir vatandaşlar arasında gerçekleşen, ikincisi kentsel dönüşüme tabi olan parseller olacak, üçüncüsü ilk satış olacak. İşte bu üç aşamalı satışta biz artık tapu harcından muhafız. Karar çok yeni ve genel olarak kapsayıcı. Artık bu ödenen harcın iadesi alınabiliyor” dedi.
“2025’e kadar 15 bina teslim edilecek”
2022 yılında başlatılan Halk Konut temelli dönüşüm modeline dair güncel bilgeler veren Keskin; “2024’ün sonuna doğru geldiğimizde 30 resmi kurulmuş kooperatif olarak sonuçlandı. 2025 yılı içerisinde tahmin ediyorum 14-15 binanın inşaatı bu yıl içerisinde bitmiş olacak. Kentsel dönüşüm çok zor bir iş. Dünyada da çok zor, Türkiye genelinde de çok zor. Bir taraftan insanlar hem ekonomik kriz sebebiyle bina dönüştürelim diyor ama sorunlar oluyor. İnsanlar bir taraftan evlerini yıkacaklar, başka bir eve taşınacaklar, bir taraftan kira ödeyecekler ikinci bir evleri yoksa bir taraftan da yeni binanın dönüşümü konusunda bir para harcayacaklar kolay bir şeyden bahsetmiyoruz.
Birçoğu emekli olan insanlardan yani sabit gelirli insanlardan bahsediyoruz. Geçmişe yönelik birikimleri yoksa çok ciddi sorunlar, tartışmalar, kavgalar sürüyor. Bu süre içerisinde 400 binada toplantı yaptım. Çok ilginç hikayelerle karşılaştım ve ortalama bir binanın dönüşüme girme kararı iki yılı bulabiliyor. Çünkü binada yaşayanların büyük çoğunluğu emekli, finansal sorunlarını aşamamışlarsa doğal olarak bir gelecek endişesi duyuyorlar. Riskli binalarda yaşadıklarını biliyorlar ancak ekonomik kaygılardan ötürü mevcut durumu kabullenme ihtiyacı duyuyorlar” dedi.
“Haziran, temmuz gibi diğer teslimatlar da gerçekleşecek”
Finansman sorunlarına dikkat çeken Keskin, sürecin farklı disiplinlerin ortak çalışmasıyla bilimsel zeminde ilerlemesinin önemini vurguladı. Keskin; “Tartışmaları önleyebilmek için dünyada konut sorunu çözebilmenin iki yolu var. Bir tanesi finansmana ulaşım. Bir tanesi de uzun vadeli finansmana ulaşmak. Türkiye'de son yıllarda yaşanan ekonomik krizlerle ne yazık ki finansmana ulaşmak çok zor. Uzun vadeli finansmana ulaşmak çok daha zor. Çünkü sonrası için plan yapamıyorlar. Değişik gelişmeler yaşanıyor. Planladığınız her şey altüst olabiliyor. Deprem vergileri doğru bir şekilde kullanılsaydı finans sorunlarını aşmak daha kolay olabilirdi. Sürecin çok doğru bilimsel bakış açılarıyla farklı disiplinler aracılığı ile yürütülmesi gerekiyor. Belki bunlardan bir tane Halk Konut Modeli.
Bu model çok başarılı bir örnek. 2 yıl gibi bir süre içinde 30 binada örgütlenmiş olması, her binanın kendi kooperatifini gerçekleştirmiş olması, bu ekonomik belirsizliğe rağmen inşaatların hızlı bir şekilde bitmiş olması ve biz ilk halk konut bir ortaklığındaydık, biz binamızı bitirdik. 2023 15 Ocak’ta biz temelimizi attık inşaatımızı bitirdik. Diğer inşaatlarımızı gördükçe onların yükselişlerini gördükçe mutlu oluyoruz. Haziran, temmuz gibi diğer kooperatiflerimizde de teslimatlar gerçekleşecek. Burada dönüşümün kolektif bir çabayla olması her şeye rağmen bizi çok mutlu ediyor” diye konuştu.
