Türkiye, son birkaç senedir olduğu gibi bu Temmuz ayına da zamlarla girdi. Gıda fiyatlarının tavan yapmasıyla birlikte, özellikle Muharrem ayında geleneksel olarak yapılan ve paylaşılan aşure tatlısının malzeme maliyetleri de önemli ölçüde arttı. Eskiden bol kepçe yapılan aşurenin malzemeleri artık daha dikkatli seçilir hale geldi. Bu durum, aşure yapacakları ekonomik zorluklarla karşı karşıya bıraktı.
"Fiyatlar tavan yaptı, mali kriz bu kez geleneğimizi vurdu"
Muharrem ayının gelmesiyle birlikte Türkiye’de aşure günü hazırlıkları başladı ancak bu yıl fiyatlar yüzünden aşure heyecanı gölgede kaldı. Aşure günü, İslam dünyasında derin anlamlar taşıyarak birlik ve dayanışma duygularını pekiştiren bir gün olarak yüzyıllar boyu bizimle gelmiş bir gelenek. Ancak bu yıl, ekonomik krizin etkileriyle beraber aşure tatlısının yapımında kullanılan malzemelerin fiyatları arşa çıktı.
"40 çeşit malzeme yarıya indi"
Geleneksel aşure tatlısı, buğday, nohut, fasulye, incir, tarçın ve şeker gibi yaklaşık 40 farklı malzemenin bir araya gelmesiyle yapılır ve bolluk, bereket simgesi olarak kabul edilirdi. Ancak son yıllarda artan maliyetler, bu tatlıyı yapmayı lüks hale getirdi. Özellikle cevizin kilosunun 600-700 TL, fındığın 650 TL, nohut ve kuru fasulyenin ise 104-140 TL arasında fiyatlandığı düşünüldüğünde, aşurenin yapımı ciddi bir maliyet gerektiriyor. Fiyatları gören vatandaş ise 40 çeşidin en pahalılarını almayarak kalan malzemeyle kaynattacağı tencere ile geleneği sürdürme derdine düştü.
"O sadece bir tatlı değil..."
Türkiye genelinde vatandaşlar, geçmiş yıllarda bol kepçe dağıtılan aşurenin bu yıl masraflı malzemeler nedeniyle sınırlı olacağını belirtiyor. Şekerin de üç kiloluk paketinin 140 TL’ye satılmasıyla birlikte, aşure yapımının maliyeti daha da yükseliyor. Bu durum, aşure günü geleneğinin ekonomik koşullar altında nasıl zorlandığını açıkça gösteriyor.
"Geçen sene bir tencere 350 TL'ye mal olmuştu"
Bu sene ortalama market fiyatları baz alınarak, geçtiğimiz sene 40 çeşit malzemeyle 350 TL'ye yapılan aşure kazanı, yarı malzeme kullanılarak ne kadara kaynayacak, hep birlikte görelim. Sadece bir tatlı değil, aynı zamanda toplumsal birliği güçlendiren bir yapı taşı olarak bilinen aşurenin 1 tenceresi için gerekli malzemeler ve ödenmesi gereken ortalama tutar şöyle:
* Aşurelik buğdayın kilosu ortalama 33 TL. Aşure için gereken miktar ise yarım kilo.
* Kuru fasulyenin kilosu ortalama 137 TL. Aşure için gereken miktar ise 1 su bardağı.
* Nohutun kilosu ortalama 104 TL. Aşure için gereken miktar ise 1 su bardağı.
* İç baklanın 500 gramı ortalama 66 TL. Aşure için gereken miktar ise 1 çay bardağı.
* Pirincin kilosu ortalama 115 TL. Aşure için gereken miktar ise 1 su bardağı.
* Kuru üzümün kilosu ortalama 253 TL. Aşure için gereken miktar ise 1 çay bardağı.
* Kuru incirin 300 gramı ortalama 500 TL. Aşure için gereken miktar ise 100 gram
* Kuru kayısının 250 gramı ortalama 108 TL. Aşure için gereken miktar ise 100 gram.
* Kuş üzümünün 40 gramı 36 TL ortalama 33 TL. Aşure için gereken miktar ise 50 gram.
* Limonun kilosu ortalama 95 TL. Aşure için gereken miktar ise 2 tane.
* Şeftalinin kilosu ortalama 71 TL. Aşure için gereken miktar ise 2 tane.
* Portakalın kilosu ortalama 52 TL. Aşure için gereken miktar ise 2 tane.
* Elmanın kilosu ortalama 45 TL. Aşure için gereken miktar ise 1 tane.
* Çam fıstığının 50 gramı ortalama 124 TL. Aşure için gereken miktar ise 1 çay bardağı.
* Cevizin 140 gramı ortalama 99 TL. Aşure için gereken miktar ise 1 çay bardağı.
* Fındığın kilosu ortalama 650 TL. Aşure için gereken miktar ise 1 çay bardağı.
* Sütün litresi ortalama 43 TL. Aşure için gereken miktar ise 1 Litre.
* 2 Kilogram toz şeker ortalama 88 TL. Aşure için gereken miktar ise 2 kilo.
* Gül suyunun 100 ml'si ortalama 469 TL. Aşure için gereken miktar ise yarım çay bardağı.
Yani aşağı yukarı ortalama bir hesaplama ile geçen sene 350 TL maliyetle kaynayan aşure tenceresinin maliyeti bu sene ortalama 1.230,805 TL'yi bulacak. Vatandaş kara kara düşünüyor, aşure ayı geldiğine bin pişman...
(Çıkarılan fiyatlar bir kaç market, aktar ve manavdan alınan fiyat ortalamalarıyla hesaplanmıştır)
