Bu ani fiyat artışı, emtia piyasasında Donald Trump'ın ABD'nin 47. başkanı seçilmesinin ardından devam eden sert dalgalanmalara ve ürün bazlı ayrışmalara işaret ediyor. Tarım grubu başta olmak üzere, hava koşullarının ve iklim değişikliklerinin emtia fiyatları üzerinde belirleyici rol oynamaya devam ediyor. Bu bağlamda, kakao fiyatlarının yıl başından bu yana %200'ün üzerinde artması dikkat çekti.
Hava Koşulları Kakao Fiyatlarını Nasıl Etkiliyor?
Kakao fiyatlarındaki rekor artış, özellikle olumsuz hava koşullarının etkisiyle şekilleniyor. Batı Afrika'daki üretim bölgelerinde yaşanan kuraklık, şiddetli yağmur ve bitki hastalıkları, kakao arzında ciddi düşüşlere neden oldu. Fildişi Sahili ve Gana gibi büyük üretici ülkelerde üretimde yaşanan azalma, global stokların da azalmasına yol açarak fiyatların artmasına sebep oldu. Analistler, küresel kakao stoklarının 2024/25 sezonunda açık vereceğini öngörüyor. Batı Afrika'daki kötü hava koşulları, mahsulleri tehdit ederken, Fildişi Sahili'ndeki kakao düzenleyici organlarının aldığı kararlar, arz sıkışıklığına neden oluyor. Ülkedeki ihracatçıların kötü kalite nedeniyle kakao çekirdeklerini reddetmeleri, stokların azalmasına ve fiyatların artışını sürdürmesine yol açtı.
Kakao İthalatında Erteleme Kararı
Avrupa Parlamentosu'nun, orman alanlarına zarar verilerek üretilen kakao gibi ürünlerin AB'ye ithalatını önleyecek yeni kuralları bir yıl erteleme kararı, kakao fiyatlarındaki yükselişte etkili oldu. Bu erteleme, kakao ithalatında yaşanan arz sıkışıklığı nedeniyle fiyatların artmasına neden oldu. Özellikle Fildişi Sahili ve Gana’daki büyük kakao fabrikalarının, tohum maliyetlerini karşılayamaması üretimde kesintilere yol açarak, kakao arzında sorunları artırdı. Üretimde yaşanan azalma, kuraklık ve şiddetli yağmur gibi olumsuz hava koşulları nedeniyle kakao ağaçlarının ölüm oranları arttı. Özellikle CSSVD virüsünün neden olduğu bitki hastalıkları, kakao üretimini olumsuz etkileyen bir diğer faktör oldu.
Kakao Hasadı Tehdit Altında
Fildişi Sahili ve Gana’daki büyük kakao fabrikalarının, maliyetleri karşılayamadığı için üretimi kısma veya durdurma kararı almasından kaynaklanan arz sıkışıklığı, fiyatların artmasında önemli bir rol oynadı. Bu ülkelerdeki kuraklık ve şiddetli yağışlar, kakao ağaçlarının çiçeklenmesini olumsuz etkileyerek üretimde ciddi bir azalmaya neden oldu. Ayrıca, Batı Afrika’daki Harmattan rüzgarları, kakao hasadını tehdit ederken, teslimatlarda azalma yaşandı. Gana’nın mahsulün kötü olması nedeniyle 350 bin tona kadar kakao çekirdeği teslimatını gelecek sezona erteleme kararı, fiyatların daha da yükselmesine yol açtı.
Vadeli İşlem Piyasasında Kakao Beklentileri
Vadeli işlem ve emtia piyasaları uzmanı Zafer Ergezen, kakao fiyatlarındaki son yükselişi değerlendirdi. Ergezen, "Kakao fiyatlarında son dönemde yeniden bir yükseliş eğiliminin olduğunu görüyoruz. Aslında özellikle kakao fiyatlarının geçtiğimiz sene ve bu sene başında çok ciddi bir artış göstermesinden sonra fiyatlar yavaş yavaş yukarıya doğru gidiyordu ama üretici için fiyatlar yükselmiyordu." dedi. Kakao arzındaki sorunların uzun süreli kuraklık, şiddetli yağmur ve bitki hastalıkları nedeniyle ortaya çıktığını belirten Ergezen, özellikle Batı Afrika’daki hava koşullarının üretim açığını artırdığını belirtti. Ergezen, gelecekte kakao fiyatlarının daha istikrarlı bir seviyeye ulaşabileceği yönündeki beklentileri dile getirerek, üretim açığının azalmasıyla birlikte fiyatların yeniden dengelenebileceğini vurguladı.
Çikolata Üreticileri Zor Durumda
Fiyatların yüksek kalmaya devam etmesi, çikolata üreticileri için de maliyet artışlarına neden oldu. Büyük çikolata şirketleri uzun süreli sözleşmeler sayesinde bu fiyat artışlarını kısmen tolere edebilseler de, daha küçük ölçekli şirketler kakao ham maddesini bulmak için daha fazla ücret ödemek zorunda kaldı. Bu durum, piyasada yeniden yukarı yönlü bir trendin oluşmasına neden oldu. Kakao üretimindeki bu zorluklar, hem Batı Afrika’daki üretim endişelerini artırdı hem de fiyatların yükselmesine kapı araladı.
