İzmir’in sanayi mirasının en önemli simgelerinden biri olan eski Elektrik Fabrikası, 1929 yılında inşa edilerek uzun yıllar boyunca kentin ekonomik, sosyal ve kültürel gelişiminde önemli bir rol üstlendi. Ancak, fabrikayı içeren arazi için Özelleştirme İdaresi tarafından hazırlanan yeni imar planı, bu değerli kültürel mirasın geleceği için endişelere yol açtı. Konuyla ilgili tepkiler ardarda gelmeye devam ederken İzmir Büyükşehir Belediyesi de bu plana karşı çıktığını belirterek, tarihi yapının siluetinin bozulmasına ve bölgedeki kültürel dokunun zarar görmesine karşı çıkacaklarını vurguladı.
Endüstri mirasının değeri anlatıldı
İzmir Büyükşehir Belediyesi'nin açıklamasında, Elektrik Fabrikası'nın İzmir'in kültürel zenginlikleri arasında önemli bir yer tuttuğu ifade edilerek, "Elektrik Fabrikası, tıpkı eski Havagazı Fabrikası, eski Tekel fabrikası ve binaları, eski Sümerbank Fabrikası alanı ve eski antrepolar gibi endüstri mirası niteliği taşıyan kültür varlıkları ve korunarak yaşatılması gereken değerlerimiz arasındadır" denildi. Belediye, bu yapının sadece sanayi tarihinin değil, şehrin sosyo-ekonomik gelişiminin de bir simgesi olduğuna dikkat çekti.
İzmir Elektrik Fabrikası, dönemin teknolojik yeniliklerini ve endüstriyel gelişimini yansıtan özgün bir yapıdır. Bu nedenle, 1998 yılında İzmir I Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından "2. Grup Yapı" olarak tescillenmiş ve koruma altına alınmıştır. Belediye, bu yapının korunarak İzmir’in kültürel mirasına kazandırılmasının gerektiğini savundu.
Özelleştirme İdaresi'nin imar planı ve yüksek yapılaşma endişesi
Belediyenin açıklamasına göre, Hazine ve Maliye Bakanlığı'na bağlı Özelleştirme İdaresi, Elektrik Fabrikası'nın bulunduğu 3535 ada 6 parsel için 16 Nisan 2019 tarihinde bir açık artırma ihalesi gerçekleştirdi. İhaleye İzmir Büyükşehir Belediyesi’ne bağlı Grand Plaza AŞ de katıldı ve en yüksek teklifi verdi. Ancak, kamu teşekkülü olduğu için bu teklif geçersiz sayıldı.
Daha sonra, Özelleştirme İdaresi tarafından hazırlanan imar planı, alanın "Ticaret-Turizm Alanı" olarak yeniden yapılandırılmasını öngördü. Plan, tescilli yapının bulunduğu parsele "Emsal: 3.00, Yükseklik: 30 kat" yapılaşma koşulları getirilmesini öneriyor. Belediye, bu önerinin tarihi yapının siluetini bozacağını ve çevresindeki kültürel dokuyu olumsuz yönde etkileyeceğini belirtti. Açıklamada, "Tescilli kültür varlığının gabarisinin çok üzerinde yapı yüksekliği önerildiği, bu durumun tescilli yapının siluetini olumsuz yönde etkileyeceği, yapılaşma koşulları ve plan kararları ile bölgeye zarar verileceği açıkça görülmektedir" ifadelerine yer verildi.
Kültürel mirasın kamu yararı
İzmir Büyükşehir Belediyesi açıklamasında, Elektrik Fabrikası ve çevresindeki yapılar için yapılan planlamaların, kültürel mirasın korunmasından çok, ticaret ve turizm amaçlı kullanıma dönük olduğunu eleştirdi. Büyükşehir Belediyesi, eski Elektrik Fabrikası'nın yeniden işlevlendirilmesi için kamu yararına yönelik bir yaklaşımın benimsenmesi gerektiğini savundu. Açıklamada, "Yeni Kent Merkezi sınırları içerisinde kamuya ait kentin bütünü için son derece önemli bir konumda, kültür varlığı olarak tescilli endüstri mirası olan yapının kültürel kullanıma yönelik bir anlayış yerine, özel kullanımı içeren bir anlayış ile turizm ve ticaret amaçlı planlanarak kamunun kullanımından çıkarılması amaçlanmaktadır" denildi.
Ayrıca, eski Elektrik Fabrikası’nın batısında bulunan ve hâlihazırda kültürel etkinlikler için kullanılan eski Havagazı Fabrikası ile bütünlüklü bir şekilde ele alınması gerektiği vurgulandı. Belediye, bu iki yapının restore edilerek kültürel amaçlarla kullanılmasının daha uygun olacağını belirtildi.
"Kültürel mirasımızı gelecek kuşaklara aktaracağız"
İzmir Büyükşehir Belediyesi, bu imar planlarıyla kültürel mirasa zarar verilmesine karşı çıkarak, tarihi yapının korunması için mücadeleyi sürdüreceğini açıkladı. Belediyenin açıklamasında şu ifadelere yer verildi: "İzmir Büyükşehir Belediyesi olarak; tescilli kültür varlığı niteliği taşıyan eski Elektrik Fabrikası’nı mevcut plan kararlarıyla kültürel mirasımızı koruyarak faaliyetlerini sürdürmek üzere ve öncelikle kamu yararı esas alınarak gelecek kuşaklara aktarmak, çağdaş bir anlayışla tarih ve kültür odağı olarak İzmir’e kazandırmak için gerekli mücadelemizi sürdüreceğimizi kamuoyuna saygıyla duyururuz."
Büyükşehir ayrıca, eski Elektrik Fabrikası ve benzer endüstri mirası yapıların, kentteki kültürel ve sanatsal etkinlikler için kullanılmasının önemine dikkat çekti ve bu tür projelerin hem şehre değer katacağını hem de kentin kültürel kimliğini güçlendireceğini belirtti.
