SON MÜHÜR - Yaşlanan Japonya nüfusundaki kronik işgücü sıkıntısının ortasında, Nippon Life gibi şirketler genç yetenekleri cezbetmek ve ellerinde tutmak için yan haklar konusunda savurganlık yapıyor. Ülkenin en büyük sigortacısı, 2023 yılında Tokyo Disneyland yakınlarındaki önemli bir yerleşim bölgesinde 200 odalı bir erkek yatakhanesi inşa etti. Burada yaşayan çalışanlar, çevredeki benzer konutlar için ödenen ortalama kiranın üçte birinden daha azını ödüyor. Şirket ayrıca kadın çalışanlarına sübvansiyonlu konaklama sağlamak için başka konutlar da kiralıyor.
Bağımsız düşünce kuruluşu Recruit Works Institute tarafından yapılan bir araştırmaya göre, doğum oranının düşmesiyle birlikte Japonya'nın çalışma çağındaki nüfusunun 2027 yılından itibaren hızla azalması bekleniyor. Ülke 2040 yılına kadar 11 milyondan fazla işçi açığıyla karşı karşıya kalabilir.
Japonya'nın iş gücü açığı derinleşiyor
Japonya İçişleri ve İletişim Bakanlığı tarafından derlenen verilere göre, 20-24 yaş arası çalışan nüfus son otuz yılda %36 azalarak 2023 yılında 4,7 milyona geriledi. İşgücü piyasasının sıkışık olması nedeniyle şirketler üniversite öğrencilerini mezuniyetlerinden aylar önce işe alıyor. Bir araştırma enstitüsü olan Shushoku Mirai Kenkyusho'nun raporuna göre, Mart 2025'te mezun olanların %40'ından biraz fazlası, mezuniyetlerinden bir yıl önce en az bir iş teklifi aldı - 2016'dan bu yana en yüksek oran.
Şirketler ayrıca çalışanlarını elde tutma mücadelesiyle de karşı karşıya. Sağlık, Çalışma ve Refah Bakanlığı verilerine göre, tarihsel olarak Japonya'da çalışanlar tüm kariyerlerini tek bir firmada geçirirken, 2021 kohortundaki üniversite mezunlarının neredeyse %35'i katıldıktan sonraki üç yıl içinde ilk şirketlerinden ayrıldı.
"Oyun bir teklifi sonuçlandırmakla bitmiyor"
“Oyun bir teklifi sonuçlandırmakla bitmiyor. Adaylara onları ne kadar istediğimizi ve şirketimizin ne kadar cazip olduğunu anlatmaya devam etmeliyiz,” diyor Nippon Life'ın İK geliştirme departmanı genel müdür yardımcısı Yuichi Shimada. Shimada, yeni mezunların ellerinde beş ila 10 teklif olduğunu ve genellikle kararlarını son dakikada verdiklerini söylüyor. “Onları güvence altına almak gittikçe zorlaşıyor.”
Kurumsal yurtlar ve aileler için sübvansiyonlu konutlar Japon şirketleri tarafından yıllarca bir avantaj olarak sağlandı. Ancak 1990'ların başında zirve yapan bu uygulamalar, şirketlerin maliyetleri düşürmeye ve durgun bir ekonomide gayrimenkul yatırımlarının değer kaybetme riskini en aza indirmeye çalışması nedeniyle azaldı. Kamu sektöründe işe alım ve eğitimi denetleyen Ulusal Personel Kurumu tarafından yapılan araştırmaya göre, 2022 mali yılında şirketlerin yaklaşık %42'si bu tür bir konaklama imkanı sunarken, 2004 mali yılında bu oran yaklaşık %64'tü.
İşgücü için herkes seferber oldu
Nippon Life, 200 odalı erkek öğrenci yurdunu Tokyo Disneyland yakınlarındaki önemli bir yerleşim bölgesinde inşa etti: Nippon Life Mitsubishi UFJ Trust and Banking Corp. tarafından yapılan bir ankete göre, bugün daha fazla şirket ülkenin uzak bölgelerinden yetenekleri işe almalarına yardımcı olmak için bu hükmü genişletmeyi düşünüyor.
Bir ticaret şirketi olan Itochu Corp. 2018 yılında Yokohama City'de yeni bir tesis açmadan önce farklı yerlerde dört yatakhaneye sahipti, böylece tüm genç erkek çalışanlar tek bir çatı altında yaşayabilecekti. Şirketin Tokyo'daki merkez ofisine trenle sadece 30 dakika mesafede bulunan yurtta kahvaltı ve hafta içi akşam yemekleri servis ediliyor, ayrıca bir kafe, bar ve ortak sauna bulunuyor.
Yomiuri gazetesinin haberine göre Itochu, 2025 yılında kadın çalışanlar için bir rezidans açmayı planlıyor. Bir elektronik bileşen üreticisi olan TDK Corp. 2023 yılında Japonya'nın kuzeyindeki Akita vilayetinde bir yatakhaneyi tamamladı.
İşe alım zorluklarının artması bekleniyor
Nippon Life'ın 1990'larda inşa edilmiş iki yurdu daha var, ancak ortak banyo gibi modası geçmiş özellikler artık özel yaşam alanına değer veren genç çalışanlar arasında popüler değil. Yeni tesisteki odalar minimalist ve şık bir tasarımla tuvalet ve duşa sahip. “Çok modern,” diyor Yamamoto. “Burada kişisel alanımı güvence altına alabilmeyi seviyorum.”
Diğer iki şirketten de teklif alan Yamamoto, Nippon Life'a katılma kararında sübvansiyonlu konaklama vaadinin etkili olduğunu söyledi. Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü verilerine göre, 2022 yılında nüfusun sadece %9,4'ü 15-24 yaş aralığında olduğu için Japonya'da genç yetenekleri işe almak özellikle zor. Bu oran Kore'de %10,4, İngiltere'de %11,7 ve ABD'de %13,3'tür. İşe alım ajansı Robert Walters'ın Tokyo merkezli genel müdürü Rachna Ratra'ya göre, nüfus yaşlanmaya devam ettikçe işe alım zorluklarının artması bekleniyor.
Birçok şirket, özellikle de küçük ve orta ölçekli firmalar için bu bir hayatta kalma meselesi. Teikoku Databank'ın verilerine göre, Eylül ayına kadarki altı aylık dönemde Japonya'da 2013'ten bu yana en yüksek sayıda iflas yaşandı ve iflas eden 4.990 firmanın 163'ü batma nedeni olarak insan gücü kısıtlamalarını gösterdi. Rekabet o kadar çetin ki, bazı şirketler yeni mezunlara daha işe başlamadan avantajlar sunuyor. Tokyo merkezli bir güvenlik sağlayıcısı olan Alsok, aday çalışanlarına iş teklifi yapılır yapılmaz restoranlarda, otellerde ve karaoke barlarda kullanabilecekleri indirim kuponları sunuyor.
Yardım sağlayan şirketlerin sayısı artıyor
Alsok'un işe alım departmanının genel müdürü Takayuki Ohno, “Öğrenciler birden fazla iş teklifi alsalar da yalnızca birine katılabiliyorlar,” dedi. “O kişi olmak için elimizden geleni yapmalıyız.” Giderek artan sayıda firma, öğrenci kredilerinin ödenmesine yardımcı olarak da yeni işe alımları cezbediyor. Japonya Öğrenci Hizmetleri Organizasyonu'na göre, bu tür yardım sağlayan şirketlerin sayısı geçtiğimiz yıl iki katına çıkarak Kasım 2024'te 2.600'e ulaştı.
Bir enerji santrali inşaatçısı olan Tokyo Energy & Systems Inc. çalışanlarına öğrenci kredilerini geri ödemeleri için ayda 20.000 yene kadar yardım sağlıyor ve bu yardım toplam 3,6 milyon yen (22.800 $) ile sınırlandırılmış durumda. Şirketin bu ilkbaharda 63 kişiyi işe alacak olması ve yıllar sonra ilk kez hedefini aşması bu yardımın işe yaradığını gösteriyor. 2024'te işletme ve ticaret bölümünden mezun olan ve Tokyo Energy'ye katılmaya karar vermeden önce yaklaşık beş iş teklifi alan Hideo Neshiro, bu tür bir yardımın “beni bu şirkete sokan en önemli faktör olduğunu” söyledi. 23 yaşındaki genç, emekli olana kadar burada çalışmayı umuyor.
"Şirketler kapanmak zorunda kalacak"
“Öğrenci kredimi ödemelerini sağladıktan sonra bu iyiliği geri ödemenin en iyi yolu burada uzun süre çalışmak ve şirketin iyiliği için çok çalışmak” dedi. Yetenekleri cezbetme yarışı, on yıllardır süren deflasyonun Japon ücretlerinin durgunlaşmasına ve küresel emsallerinin gerisinde kalmasına neden olmasının ardından, ücretleri de kapsamaya başlıyor. OECD'nin son verilerine göre, 2023 yılında Japonya'daki ortalama yıllık ücretler 46.792 $ iken, ABD'de 80.115 $ ve İngiltere'de 57.617 $ idi.
Enflasyon hızlandıkça ve işgücü piyasasındaki sıkışıklık devam ettikçe ücretler de artmaya başlıyor. Nippon Life önümüzdeki mali yılda satış personelinin ücretlerini yaklaşık %6 oranında artırmayı planlarken, Tokyo Energy ilkbaharda yapılacak ücret görüşmelerinde taban ücret artışlarını değerlendireceğini açıkladı. Tokyo Energy'nin İK müdürü Takashi Imai, “Gençleri işe almak şirketteki en büyük sorun,” dedi. “Ücretleri artıramayan ve yeterince işe alım yapamayan daha fazla şirket kapanmak zorunda kalacak” dedi. “Bu iş giderek tavuk oynamaya benziyor.”
