Dünyaca ünlü ekonomist Jeffrey Sachs, küresel sorunlara yönelik vizyoner yaklaşımlarıyla yıllardır adından söz ettiriyor. Yoksullukla mücadele, iklim değişikliği ve küresel sağlık gibi konularda öncü çalışmalarıyla tanınan Sachs, akademik birikimi ve cesur açıklamalarıyla hem karar vericilerin hem de kamuoyunun dikkatini çekiyor. Bugün, Sachs’ın fikirleri, dünyanın karşı karşıya olduğu ekonomik ve çevresel krizlere çözüm arayışlarında önemli bir referans noktası olarak görülüyor.
Son dönemde Sachs, uluslararası politikalar ve küresel ekonomik sistemdeki adaletsizlikler üzerine yaptığı yorumlarla yeniden gündemin merkezine oturdu. Özellikle sosyal medya platformu X’te ve uluslararası medyada yer alan açıklamaları, onun küresel meselelere dair tutumunu bir kez daha öne çıkardı. Peki, Jeffrey Sachs kimdir, nerelidir ve neden bu kadar çok konuşuluyor? İşte Sachs’ın hayatına, kariyerine ve son dönemde gündemde olmasının sebeplerine dair kapsamlı bir haber.
Jeffrey Sachs Kimdir?
Eğitim ve Akademik Kariyeri
Jeffrey David Sachs, 5 Kasım 1954’te ABD’nin Michigan eyaletinde, Detroit şehrinde doğdu. Yahudi bir ailenin çocuğu olan Sachs, genç yaşta ekonomiye olan ilgisiyle dikkat çekti. Harvard Üniversitesi’nde ekonomi alanında lisans eğitimini tamamladıktan sonra, aynı üniversitede doktora derecesini aldı. Henüz 28 yaşındayken, 1983’te Harvard’da profesör unvanı alarak dikkatleri üzerine çekti. Sachs, 2002’ye kadar Harvard’da ders verdikten sonra Columbia Üniversitesi’nde çalışmaya başladı ve burada Sürdürülebilir Kalkınma Merkezi’nin direktörlüğünü üstlendi. Şu anda da Columbia’da profesör olarak görev yapıyor ve aynı zamanda Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Çözümleri Ağı’nın başkanı olarak faaliyetlerini sürdürüyor.
Küresel Kalkınma ve Danışmanlık Çalışmaları
Sachs, teorik ekonomi kadar pratik çözümlerle de tanınıyor. 1980’lerde Bolivya’nın hiperenflasyon krizini çözmek için danışmanlık yaptı ve “şok terapisi” olarak bilinen ekonomik reformlarla ülkenin toparlanmasına katkıda bulundu. 1990’larda ise Polonya ve Rusya gibi ülkelerde piyasa ekonomisine geçiş süreçlerinde rol oynadı, ancak bu politikalar tartışmalara da yol açtı. Sachs’ın en bilinen projelerinden biri, Milenyum Kalkınma Hedefleri kapsamında yoksulluğu azaltmaya yönelik çalışmaları oldu. Afrika’daki Milenyum Köyleri Projesi, onun yerel kalkınma modellerine olan inancını yansıtıyor. Kitapları, özellikle The End of Poverty ve The Age of Sustainable Development, dünya genelinde geniş yankı uyandırdı.
Neden Gündemde?
Uluslararası Politikaya Yönelik Çarpıcı Açıklamalar
Jeffrey Sachs, 2025’te özellikle küresel politikalar ve ekonomik sistem eleştirileriyle gündeme geldi. Sosyal medya platformu X’te yaptığı paylaşımlarda, Ukrayna-Rusya çatışması, ABD’nin dış politikası ve Çin’in küresel ekonomideki rolü gibi konularda net tavır sergiledi. Örneğin, Sachs, NATO’nun genişlemesi ve Batı’nın yaptırımları üzerine yaptığı yorumlarla, mevcut uluslararası düzenin krizleri derinleştirdiğini savundu. Bu açıklamalar, hem destekçileri hem de eleştirmenleri tarafından yoğun şekilde tartışıldı. Sachs’ın, “Küresel sorunlar, tek taraflı politikalarla değil, işbirliğiyle çözülür” şeklindeki vurgusu, onun gündemdeki yerini pekiştirdi.
İklim ve Sağlık Krizine Odaklanması
Sachs, iklim değişikliği ve küresel sağlık krizleri gibi konularda da aktif bir ses olmaya devam ediyor. 2025’te, COP30 hazırlıkları öncesinde yaptığı konuşmalarda, gelişmiş ülkelerin karbon emisyonlarını azaltma sorumluluğunu yerine getirmediğini belirtti. Ayrıca, pandemi sonrası sağlık sistemlerinin yeniden yapılandırılması gerektiğini vurguladı ve bu konuda BM nezdinde öneriler sundu. Sachs’ın bu açıklamaları, özellikle çevreci gruplar ve genç aktivistler arasında geniş destek buldu. X platformunda, #ClimateAction ve #GlobalHealth etiketleriyle paylaşılan yorumları, onun fikirlerinin geniş kitlelere ulaştığını gösteriyor.
Sachs’ın Etkisi ve Tartışmalar
Küresel Vizyonu ve Eleştiriler
Jeffrey Sachs, hem övgü hem de eleştiri alan bir figür. Destekçileri, onun yoksullukla mücadelede yenilikçi yaklaşımlar sunduğunu ve sürdürülebilir kalkınmayı küresel bir öncelik haline getirdiğini düşünüyor. Sachs’ın BM ile yakın işbirliği ve dünya liderleriyle diyalogları, onun etkisini artırıyor. Ancak eleştirmenler, özellikle 1990’larda Rusya’daki ekonomik reformların başarısızlığını örnek göstererek, Sachs’ın önerilerinin her zaman uygulanabilir olmadığını savunuyor. Buna rağmen Sachs, “Hata yapmaktan korkmamalıyız, asıl hata denemekten vazgeçmektir” diyerek eleştirilere yanıt veriyor.
Türkiye ve Bölgesel Bağlantılar
Sachs’ın Türkiye’ye dair yorumları da zaman zaman gündeme geliyor. Türkiye’nin jeopolitik konumu ve ekonomik potansiyeli üzerine yaptığı değerlendirmelerde, ülkenin bölgesel bir lider olabileceğini belirtti. Ancak, enerji politikaları ve çevre dostu yatırımlar konusunda daha fazla adım atılması gerektiğini vurguladı. Türkiye’deki bazı akademisyenler ve ekonomistler, Sachs’ın görüşlerini tartışmalara açarak onun küresel perspektifinden faydalanmaya çalışıyor. X’te, #JeffreySachs etiketiyle yapılan paylaşımlar, onun Türkiye’de de merak edilen bir figür olduğunu açık şekilde ortaya koyuyor.
