SON MÜHÜR - ALPER TEMİZ / Türkiye'de gübrelerin izlenebilirliğini sağlamak ve patlayıcı yapımında kullanılmalarını engellemek amacıyla kurulan Gübre Takip Sistemi (GTS), bugün farklı bir krizle gündemde. Sistem kapsamında gübrelere eklenen barkod etiketlerinin piyasaya sürülmemesi, tarım sektörünü ciddi şekilde etkiliyor. Tarım ve Orman Bakanlığı’ndan edinilen kulis bilgisinde etiketleri sağlamakla yetkili tek firmanın etiketleri vermediği ve yılbaşında yaşanacak fiyat artışlarını beklediği kaydedildi.
"Firma, fiyat artsın diye bekliyor"
Bakanlık kaynaklarından edinilen bilgilerde şunlar aktarıldı, "GTS etiketi olmadan gübrelerin piyasaya sürülmesi mümkün değil. Ancak bu zorunluluk, etiket sağlayan Duygu Havacılık firmasının kâr odaklı stratejileri nedeniyle tarım sektörünü çıkmaza sokmuş durumda. Bakanlığın belirlediği 2024 yılı etiket fiyatı 400 TL iken, 2025’te bu fiyatın artması bekleniyor. Firma, fiyat artışı beklentisiyle etiketi piyasaya sürmek yerine ürünü bekleterek daha yüksek kâr elde etmeyi hedefliyor. Bu durum, gübre satışlarını durma noktasına getirdi. Çiftçiler, ekim döneminde gübreye ulaşmakta güçlük çekerken, tedarikteki sıkıntı tarımsal üretimi tehlikeye sokuyor.
Sistem, patlayıcı yapımında kullanılan "33’lük amonyum nitrat gübresi"nin izlenmesini hedeflese de, Türkiye’de bu gübre zaten piyasada bulunmuyor. Azot içeriği yüksek olan üre gübresi ise çok karmaşık yöntemlerle dönüştürülebiliyor, ancak bu yöntem yaygın olarak kullanılmıyor. Buna rağmen, sistem tüm gübre türlerini kapsayarak ticareti şeffaflaştırmayı ve kimin ne kadar kullandığını ölçmeyi amaçlıyor.
Fakat şu anki uygulamalar, şeffaflığın ötesine geçmiş ve tarımı sekteye uğratır hale gelmiş durumda. GTS etiketi olmadan gübre satılamazken, etiketlerin piyasaya sürülmemesi tarımsal faaliyetleri durma noktasına getirdi.
Bakanlıktan üst düzey çözüm sözü...
Tarım Bakanlığı yetkililerinin, sorunun "En üst düzeyde çözüleceğini" ifade ettiği dillendirildi. Ancak çiftçiler ve gübre firmaları, bu sözlere rağmen herhangi bir ilerleme göremediklerini dile getiriyor. Diğer taraftan bazı gübre firmaları, "Firma bu konuda, jandarma kadar yetkilidir. GTS’nin başlangıçtaki amacı terörü engellemekti. Ancak bugün bu sistem, kâr hırsı nedeniyle tarım sektörünü olumsuz etkiliyor. Devlete yakın bir firmanın bu şekilde bir sürece girişmesinin üzerinde durulmalı. Etiket krizinin çözülüp çözülmeyeceği ise verilen söze rağmen belli değil" diye aktardı.
