Son Mühür - TÜİK'in yayımladığı verilere göre, 2022 yılında Türkiye genelindeki beşeri kalkınma endeksi, bir önceki yıla göre yüzde 1,1 oranında artarak 0,854'e yükseldi. Bu oran, Türkiye’yi Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) tarafından "Çok Yüksek Gelişmişlik" seviyesinde yer alan ülkeler grubuna taşımış oldu.
Beşeri kalkınma endeksinin üç ana bileşeninde de önemli değişiklikler kaydedildi. Yaşam beklentisi endeksi 0,882’ye gerileyerek yüzde 2,2’lik bir düşüş gösterdi. Öte yandan eğitim endeksi yüzde 3 artarak 0,807’ye çıkarken, gelir endeksi yüzde 2,6 artışla 0,875 değerini buldu.
Ankara zirvede, Kilis en büyük yükselişi gösterdi
Beşeri kalkınma endeksinde 2022 yılı itibarıyla birinci sırayı 0,891 puanla Ankara aldı. Başkent, sırasıyla 0,886 ile İstanbul, Kocaeli, 0,870 ile İzmir ve 0,867 ile Muğla tarafından takip edildi. En düşük endekse sahip il ise 0,748 ile Ağrı oldu. Ağrı’yı Şanlıurfa, Van, Muş ve Bitlis izledi.
Bu yıl, beşeri kalkınma endeksinde en büyük artışı gösteren iller arasında Kilis, yüzde 4,1’lik bir artışla dikkat çekerken, onu sırasıyla Şırnak (yüzde 4), Çankırı ve Hakkari (yüzde 3,9), Ağrı (yüzde 3,8) takip etti.
Beşeri kalkınma endeksi ve Türkiye'deki gelişim
Beşeri kalkınma endeksi, bir ülkenin kalkınmasını sadece fiziksel sermaye ile değil, aynı zamanda beşeri sermaye ile de değerlendiren bir göstergedir. Endeks; yaşam beklentisi, eğitim seviyesi ve gelir düzeyi gibi temel bileşenleri içerir ve 0 ile 1 arasında bir skala kullanılarak hesaplanır. 0,8 ve üzeri puanlar "Çok Yüksek Beşeri Kalkınma" seviyesini, 0,7-0,8 arasındaki puanlar ise "Yüksek Beşeri Kalkınma" seviyesini işaret eder.
İl seviyesinde resmi istatistikler
TÜİK'in açıkladığı yeni verilerle birlikte, Türkiye'de beşeri kalkınma endeksi artık yalnızca ülke düzeyinde değil, il seviyesinde de hesaplanabiliyor. Bu önemli gelişme, milli politikalara yön verme açısından önemli bir adım olarak değerlendiriliyor. Verilerin ilk kez il bazında resmi istatistik olarak kamuoyuyla paylaşılması, Türkiye’nin kalkınma seviyesinin daha ayrıntılı bir şekilde değerlendirilmesine olanak sağlıyor.
