Türkiye’nin düzenlediği ihale şartlarında ortak üretim ve teknoloji transferi içeriyordu, bu da ileride Türkiye'nin kendi savunma sistemlerini üretebilmesini sağlayacak bir yaklaşımdı.
2013 yılının sonunda yapılan ilk ihaleyi geliştirdiği FD-2000 (orijinal ismi HQ-9, ihracat versiyonunun ismi FD-2000) hava savunma sistemi ile Çin Halk Cumhuriyeti merkezli Çin Havacılık Bilimi ve Sanayi Şirketi 3,4 milyar dolarlık teklifiyle kazandı. FD-2000 hava savunma sisteminin Türkiye'nin beklentilerini karşıladığı için tercih edildiği açıklandı. Ancak Çin’li firmanın Amerika Birleşik Devletleri’nin yaptırım listesinde yer alması ve NATO'dan gelen tepkiler nedeniyle Türkiye kararını gözden geçirdi. Sonucunda ise Kasım 2015'te ihale sonucunun iptal edildiği açıklandı.
ABD merkezli Raytheon firması tarafından geliştirilen Patriot hava savunma sistemi de ihalede yer alıyordu ancak Türk yetkililerin açıklamasına göre pahalı olması ve üretici firmanın teknoloji transferine yanaşmaması sebebiyle tercih edilmedi.
Bu süreçte Türkiye, ihalede yer alan İtalyan-Fransız ortak yapımı SAMP-T için görüşmeler yapıyordu. Bu görüşmeler sonrasında ortak geliştirme programına dönüştü. Ancak program firmalar nezdinde harekete dönüşmedi. (Mart 2023’te dönemin Savunma Sanayi Başkanı Prof. Dr. İsmail Demir Avrupalı firmaların olumlu dönüşleri ile Türkiye’nin programa devam etmeye olumlu baktığını söylemişti.) Tüm bu süreçle içerisinde Suriye’de iç savaş devam ederken Türkiye, Rusya Federasyonu ile bölgede anlaşmazlıklar yaşadı. Bir dönem yaşanan krizlerin sonucunda ikili ilişkiler durma noktasına geldi ve taraflar askeri/siyasi gerilimin içerisindeydi. İkili ilişkilerin yeniden tesis edilmesi ve krizin çözülmesiyle Rusya Federasyonu Türkiye’ye S-400 teklif etti ve süreç başladı.
Teslimat sonrasında testler yapıldı
Toplam maliyeti 2,5 milyar dolar olan sistemin ilk parçaları 12 Temmuz 2019 tarihinde Türkiye’ye teslim edildi. Ankara’da bulunan Mürted Hava Üssü’ne indirilen ürünün ilk parçaları hızlı bir şekilde Türkiye’ye getirildi. Sistemlerin Türkiye’ye teslimi öncesinde sistemi kullanacak olan askeri personel Rusya’da eğitim aldı ve teslimat tarihine yakın Türkiye’ye döndü.
İlk test 2019 yılında Ankara’da yapıldı. Sistemin alındığı ve kurulduğu Mürted Hava Üssü’nde sistemin radar ekipmanları test edildi. Türk Hava Kuvvetleri’ne ait F-16 ve F-4 savaş uçakları S-400 sisteminin radar ekipmanları etrafında uçuş yaptı.
İkinci test ise 2020 yılında Sinop’ta yapıldı. Sistem ilk defa Ankara dışına çıkartıldı ve yine ilk defa atışlı testleri yapıldı. Bu atışlı test Amerika Birleşik Devletleri tarafından tepkiyle karşılandı.
Testler sonrası Ankara’ya; Mürted Hava Üssü’ne getirilen S-400 sonrasında başka bir bölgeye konuşlandırılmadı.
Sistemin teknik özellikleri ve kabiliyetleri
S-400 “Triumph”, Rus Almaz-Antey firması tarafından tasarlanmış olan bir Mobil Hava Savunma Füze Sistemi. Bu sistem, karşı tedbir uçakları, erken uyarı uçakları (AEW&C), nakliye uçakları, tanker uçakları, bombardıman uçakları, avcı jetleri gibi hava soluyan hedefler ile havadan karaya atılan füzeleri, taktik balistik füzeleri ve orta menzilli balistik füzeleri imha etmek için kullanılıyor.
Bu hava savunma sistemi Cezayir, Belarus, Çin Halk Cumhuriyeti, Rusya Federasyonu ve Türkiye Cumhuriyeti’nde bulunuyor. Türkiye bu ülkeler arasında oldukça özel çünkü ilk defa NATO üyesi bir ülke Rusya’dan S-400 tedarik etti.
S-400, düşman hedeflerini kendi bünyesinde bulunan radar sistemiyle bağımsız olarak veya diğer komuta kontrol ve radar sistemleri ile veri bağlantısı gibi yöntemlerle iş birliği yaparak tespit edebilir, takip edebilir ve hedefleri takip edebilir. Ayrıca, sisteme kullanıcı tarafından belirlenen yazılım ve ekipman entegrasyonu, belirlenen prosedürler doğrultusunda gerçekleştirilebilir. Türkiye tarafından tedarik edilen S-400'ün dost-düşman tanımlama sistemi (IFF), Türkiye’ye ait.
91N6 radar sistemi (NATO kod adı Big Bird yani Büyük Kuş) ile 600 km tespit hedef tespit menziline sahip olan S-400'ün angajman için azami hedef hızı 4800 m/s. “S” radar bandında eş zamanlı izleyebildiği hedef sayısı 300 olan sistemin angaje olabileceği hedef sayısı 80. 5 dakika içerisinde radar ve füze sistemlerini aktif hale getirebilen S-400, dikey lançerlere sahip oluşundan ötürü 360 derece atış kabiliyetine sahip.
En fazla 3 bin 500 kilometre uzaklıktan fırlatılan orta menzilli balistik füzeleri imha etme kabiliyeti ile üretilen S-400 sisteminin içinde yer alan bir füzenin ağırlığı 1,8 ton, uzunluğu sekiz metre ve çapı da yaklaşık 50 santimetre. Ayrıca 145 kilograma kadar savaş başlığı taşıyabiliyor.
