Asgari ücrete ara zam yapılmaması, gözlerin yeni yıla çevrilmesine neden oldu. Milyonlarca işçi ve emekçinin beklentileri yüksekken, son günlerde ortaya çıkan yeni bir hesaplama yöntemi tartışma konusu oldu. İddiaya göre, asgari ücrete yapılacak zam oranı belirlenirken 'orta yol hesaplama' yöntemi kullanılacak. Bu yöntemde, gerçekleşen enflasyon ile hedeflenen enflasyon oranlarının ortalaması alınacak. Bu hesaplamaya göre, asgari ücretlilerin alacağı zam oranı şu şekilde öngörülüyor: Merkez Bankası'nın yıl sonu enflasyon tahmini yüzde 38, 2025 yılı için ise hedeflenen enflasyon oranı yüzde 14 olarak belirlendi. Yıl sonu yaklaştıkça asgari ücretlilerin bu konuda alacakları yanıtı merak ettikleri biliniyor.
Ara zam yapılmadığı için beklentiler büyük
Bu yıl temmuz ayında asgari ücrete ara zam yapılmaması nedeniyle, yeni yılda yapılacak zamma yönelik beklentiler arttı ve asgari ücret hesaplamaları yeniden gündeme geldi. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, memur ve emekli maaşlarının hedeflenen enflasyon oranına göre yeniden düzenleneceğini duyurmuştu.
Ortaya çıkan yeni formül
Asgari ücretin belirlenmesinde dikkate alınan yöntemlerden biri, gerçekleşen enflasyon ile hedeflenen enflasyon oranlarının ortalamasının alınması oldu. Merkez Bankası'nın yıl sonu enflasyon tahmini yüzde 38, 2025 yılı için hedeflenen enflasyon oranı ise yüzde 14. Bu iki oranın ortalamasına göre, asgari ücretlinin yıl sonunda maaşına yalnızca yüzde 26 oranında bir zam yapılabileceği öngörülüyor. Son günlerde "orta yol formülü" asgari ücretli için en çok tartışılan konu haline geldi. Asgari ücretin 17 bin 2 TL civarında olması bekleniyor, ancak bu beklentinin karşılanıp karşılanmayacağı veya tepki çeken bir oran mı belirleneceği henüz netlik kazanmış değil. Milyonlarca asgari ücretli çalışan, zam oranı için geri sayarken, yıl sonu yaklaştıkça başka hesaplamaların da gündeme gelmesi mümkün görünüyor.
Şuan ne kadar?
2022 ve 2023 yıllarında asgari ücret, ocak ve temmuz aylarında iki kez artırılmıştı. En son, hükümet tarafından yapılan yüzde 49'luk artışla birlikte yeni asgari ücret tutarı 17 bin 2 lira olarak belirlenmişti.
Zam nasıl belirleniyor
Asgari ücret zammı, Asgari Ücret Tespit Komisyonu tarafından belirlenir. Süreç şu şekilde işler: 15 kişiden oluşan Asgari Ücret Tespit Komisyonu, en az 10 üyenin katılımıyla toplanabilir. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından bir üye komisyon başkanı olarak seçilir. Kararların oylama yoluyla alındığı komisyonda, eşitlik durumunda başkanın bulunduğu tarafın görüşü geçerli olur. İlk toplantısını Bakanlıkta gerçekleştiren komisyona, sonraki toplantılarda işçi ve işveren sendikaları ev sahipliği yapar. Nihai karar, Bakanlıkta yapılan son toplantıda açıklanır.
Net ve brüt ücret nedir?
Asgari ücret ve maaş zammı konuları tartışılırken, net ve brüt ücretler genellikle kafa karıştırıcı olabilir. Bazı işverenler maaş teklifini brüt, bazıları ise net ücret üzerinden sunar. Peki, net ve brüt ücret arasındaki fark nedir? Çalışanlar, gelir vergisi, SGK primi ve sendika aidatı gibi aylık ödemeler yapmakla yükümlüdür. Bu ödemeler genellikle işveren tarafından maaştan kesilerek ödenir. Kesintiler göz önüne alınmadan hesaplanan ücret brüt maaş olarak adlandırılır. Kesintiler yapıldıktan sonra kalan tutar ise net maaş olarak bilinir. Yani net maaş, çalışanın doğrudan eline geçen toplam ücreti ifade eder.
