Son Mühür / Alper Temiz - Muğla ili, Datça ilçesi, İskele Mahallesi, Azganlı Mevkii sınırları içerisinde, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından yapılması planlanan "Datça Yat Limanı Projesi" hakkında Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği'nin 14. maddesi uyarınca Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından tesis edilen "Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Olumlu" kararının iptali istemiyle Muğla 4. İdare Mahkemesi'nde dava açılmıştı.
Davada karara ilişkin olarak verirken ÇED kararının, "Datça'nın ölüm fermanı demek olduğu, kamu yararının bulunmadığı, ÇED sürecinin yürütülmesinin ihaleye fesat karıştırılma suçuna iştirak niteliğinde olduğu, projenin ekolojik ortak varlıkların yok edilmesi anlamına geldiği, çevreye zararının bulunduğu, projenin hemen sınırında doğal sit alanının olduğu ve alanın tamamıyla Datça - Bozburun Özel Çevre Koruma Bölgesi sınırları içerisinde kaldığı ve hukuka aykırı olduğu" ileri sürülmüştü.
Mahkeme, bilirkişi raporlarını dikkate alarak projede ciddi eksiklikler bulunduğuna hükmetti ve ÇED Olumlu kararını iptal etti.
Davacılar arasında Av. Arzu Alper, Av. Güngör Erçil ve 12 kişi ile Muğla Çevre ve Ekoloji Derneği yer aldı. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı aleyhine açılan davaya, projeyi üstlenen Datça Marina Turizm ve Ticaret A.Ş. ile Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı müdahil olarak katıldı.
Davacılar, projenin Datça-Bozburun Özel Çevre Koruma Bölgesi içinde bulunduğunu ve doğal sit alanlarına zarar vereceğini belirterek ÇED Olumlu kararının iptal edilmesini istedi. Ayrıca, projenin kamu yararına hizmet etmediğini, ÇED sürecinin hukuka aykırı yürütüldüğünü ve ihale sürecine fesat karıştırıldığı yönünde şüphelerin bulunduğunu ileri sürdüler.
Davalı idare ise, projenin tüm yasal prosedürlere uygun olduğunu ve çevreye zarar vermeyeceğini savundu. ÇED sürecinin Çevre Kanunu ve ilgili yönetmelikler çerçevesinde yürütüldüğünü belirten bakanlık, projenin kamu yararına uygun olduğunu, çevresel tedbirlerin alındığını ve teknik olarak eksiklik taşımadığını ifade etti. Projenin uygulanması halinde çevresel zararın oluşmayacağı ve modern teknolojiler kullanılarak doğal dengenin korunacağı ileri sürüldü.
Ancak; bilirkişi raporları eksiklikleri ortaya koydu
Mahkeme, teknik uzmanlardan oluşan bilirkişi heyetinin hazırladığı raporları inceledi. Çeşitli bilim dallarındaki uzmanlar tarafından yapılan değerlendirmelerde projenin eksiklikler içerdiği ve çevresel riskler taşıdığı tespit edildi.
Bilirkişi raporlarına göre, inşaat mühendisliği açısından projenin trafik yükü açısından eksik hesaplamalara dayandığı, deniz işletmeciliği açısından liman giriş çıkışlarının yetersiz olduğu, biyoloji açısından bölgede korunması gereken türlerin bulunduğu ve ekosistemin zarar görebileceği belirlendi. Meteorolojik değerlendirmelerde ise rüzgar yönü ve hızının projeye etkisinin incelenmediği, gürültü hesaplamalarında hata yapıldığı ve ÇED raporunu hazırlayan ekipte meteoroloji mühendisi bulunmadığı tespit edildi.
Su ürünleri ve hidrobiyoloji raporları ise deniz dolgusunun balıkçılık faaliyetlerini olumsuz etkileyeceğini, balıkçı barınağının girişini daraltacağını ve deniz çayırlarının zarar görebileceğini ortaya koydu. Tüm bu tespitler, projenin çevresel etkilerinin yeterince değerlendirilmediğini gösterdi.
Mahkeme ÇED Olumlu kararını iptal etti
Bilirkişi raporlarını dikkate alan mahkeme, ÇED raporunun eksiklikler içerdiği ve projenin çevresel etkilerinin tam olarak değerlendirilmediği sonucuna vardı. Bu gerekçelerle ÇED Olumlu kararının hukuka uygun olmadığına hükmederek iptal kararı verdi.
Bilirkişi inceleme sonuçları:
Jeoloji ve Hidrojeoloji: ÇED raporunda belirtilen jeolojik yapı ve su kullanımı açısından uygun bulunmuştur.
Ziraat Mühendisliği: Tarım alanı olmadığı ve tarımsal açıdan sorun teşkil etmediği belirtilmiştir.
İnşaat Mühendisliği: Trafik yoğunluğu hesaplamalarının eksik olduğu, otopark kapasitesinin belirlenmediği, ulaşım etkilerinin yeterince incelenmediği tespit edilmiştir.
Deniz İşletmeciliği: Feribotların manevra alanının yetersiz olduğu, liman giriş çıkışları için ek tedbirler gerektiği, deniz trafiği için yeterli önlem alınmadığı tespit edilmiştir.
Biyoloji (Flora-Fauna): Proje alanında koruma altında olan türlerin bulunduğu, deniz canlılarının ve kıyı ekosisteminin zarar görebileceği belirtilmiştir.
Meteoroloji: Rüzgar yönü ve hızının projeye etkisi incelenmemiş, gürültü hesaplamalarında hata yapılmış, ÇED raporunu hazırlayan ekipte meteoroloji mühendisi bulunmadığı için raporun yeniden hazırlanması gerektiği belirtilmiştir.
Su Ürünleri Mühendisliği: Deniz dolgusunun balıkçılık faaliyetlerini olumsuz etkileyeceği, balıkçı barınağının girişinin daralacağı, deniz çayırlarının zarar göreceği belirtilmiştir.
Hidrobiyoloji: Bölgedeki ekosistemin zarar görebileceği, nesli tehlike altında olan türlerin korunmasına dair yeterli önlem alınmadığı tespit edilmiştir.
Mahkemenin kararı...
Bilirkişi raporlarına dayanarak mahkeme:
1. ÇED olumlu kararının hukuka uygun olmadığına,
2. Projenin çevresel etkilerinin yeterince değerlendirilmediğine,
3. Trafik, denizcilik, biyoloji ve ekoloji açısından ciddi eksiklikler olduğuna karar vererek ÇED olumlu kararı iptal edildi.
Karar temyiz edilebilir
Mahkemenin verdiği karar, Danıştay’a temyiz yolu açık olmak üzere alındı. Bu kapsamda, davalı idare ve müdahil kurumlar, kararı temyize götürebilecek.
