İzmir’de, internet üzerinden elektrikli otomobil siparişi verip ardından iptal etmek isteyen bir tüketici, Tüketici Hakem Heyeti'ne başvurarak hakkını aradı ve önemli bir emsal karar çıktı. Fatih Karadeniz (30), elektrikli otomobil alımı için firma ile yaptığı sözleşmeyi iptal etmek isteyince, firma kendisinden aldığı 50 bin liralık ön ödemeyi geri iade etmeyi reddetti. Karadeniz, bu durumda İzmir Tüketici Hakem Heyeti’ne başvurdu ve hakem heyeti, Karadeniz’in talebini haklı bularak ön ödemenin iadesine karar verdi.
İnternetten elektrikli otomobil siparişi verdi
Fatih Karadeniz, İzmir’de kendi işini yapan bir girişimci olarak geçen yıl nisan ayında internet üzerinden elektrikli bir otomobil satın almak üzere sipariş oluşturdu. 22 Nisan 2024 tarihinde, aracı almak için firma ile 50 bin liralık bir ön ödeme anlaşması yaptı. Satın alacağı aracın teslimi için 1,5-2 aylık bir bekleme süresi olduğunu öğrendi. Ancak süreç içerisinde mevcut aracını satamayınca, 11 Haziran 2024’te araç siparişini iptal etmek istedi. Aracını satamayan Karadeniz, firma ile iletişime geçerek ödediği 50 bin liralık ön ödemenin iade edilmesini talep etti. Ancak firma, Karadeniz’in talebini reddederek ön ödemenin iade edilmeyeceğini bildirdi. Bu durum karşısında Karadeniz, hakkını aramak için Tüketici Hakem Heyeti’ne başvuruda bulundu.
“Başvurumu Tüketici Hakem Heyeti’ne yaptım”
Firmadan herhangi bir dönüş alamadığını belirten Karadeniz, yaşadığı süreci şu sözlerle anlattı: “Bir araç almayı düşünüyordum. Almak istediğim aracı satan firmanın internet sitesinde uygun fiyatlı bir model satışa sunulmuştu. İnternete girip bir sipariş oluşturdum. 50 bin lira ön ödeme aldılar. 1,5-2 aylık bir bekleme süreci vardı. Kalan ödemeyi tamamladığımda araç teslim edilecekti. Bu süreçte mevcut aracımı satışa çıkarmıştım. Araya bayram girdi. Ödemeyi tamamlamam gerekiyordu. Ancak aracımı satamayınca siparişi iptal etmek istedim. Firmaya bunu bildirdiğimde, 50 bin liralık ön ödemenin iade edilemeyeceğini öğrendim. İnternette yaptığım araştırmalarda bununla ilgili başka şikayetler de olduğunu gördüm. Şikayet yazmak yerine Tüketici Hakem Heyeti'ne başvurdum.”
Karadeniz, başvuru sürecini de şu şekilde aktardı: “50 bin lira ödemiştim, toplam tutar ise 1 milyon 850 bin lira civarındaydı. İnternetten araştırma yaparak Tüketici Hakem Heyeti'ni öğrendim. Oraya başvurmak için belli bir limit var, daha yüksek bir miktar olsaydı, Tüketici Mahkemelerine başvurmam gerekirdi. Şu an firmanın geri dönüşünü bekliyorum. Mail üzerinden ulaştım ve belgelerimi firmaya ilettim. Hukuk ekibinin dönüş yapmasını bekliyorum. 2 haftalık bir süreleri var.”
“Sipariş formuna bağlı kesintiler yasal değil”
İzmir Tüketici Hakem Heyeti Üyesi Avukat Salih Emrah Ertan, elektrikli araçların satışlarının artmasıyla birlikte başvuruların da arttığını belirterek şu açıklamayı yaptı: “Yeni firmaların piyasaya çıkması ve bayi ağı olmayan firmaların internet üzerinden satış yapmasıyla birlikte, vatandaşlar internet üzerinden bir sipariş oluşturarak, bir kısmını peşin ödeyip geri kalan bedeli ödeyerek internetten araba satın alabiliyor. Ancak bu süreçte bazen iptaller yaşanabiliyor. Satıcı firma veya tüketici kaynaklı iptaller olabilir. Bu iptaller sırasında bazı firmaların, tüketiciden aldıkları peşinatı iade etmedikleri durumlarla karşılaşabiliyoruz. Bu tür başvurular, tüketici hakem heyetlerine yapılmakta. Bu başvurularda, mahkemelerin de onayladığı şekilde, bedellerin tüketiciye iadesi sağlanıyor. Çünkü söz konusu satışlarda kanunun aradığı şartlarda bir resmi noter huzurunda yapılan satış söz konusu değil. Sipariş formuna bağlı olarak cayma bedeli ya da sipariş bedeli adı altında yapılan kesintiler yasal görünmüyor. Bu tür kesintileri tüketiciden talep etmeleri yasal olmadığı için, iade yoluna gidiliyor.”
Yeni yönetmelik
Avukat Ertan, Ticaret Bakanlığı tarafından geçen yıl ağustos ayında yayımlanan 'Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkında Yönetmelik' hakkında da bilgi verdi. Bu yönetmelik kapsamında, internet üzerinden yapılan sipariş formlarının, tüketicinin onayı ile geçerli olacağı belirtildi. 1 Ocak 2025’te yürürlüğe girecek bu düzenlemeye göre, 14 gün içinde tüketicinin cayma hakkının olduğu ve bu süreçte herhangi bir cezai şart uygulanamayacağı ifade ediliyor. Ertan, bu konuda şu açıklamayı yaptı: “Bu yönetmelikte, internet üzerinden yapılan sipariş formlarının, tüketicinin onayı ile geçerli olacağı, 14 gün içinde tüketicinin cayma hakkı olduğu ve bu sürede herhangi bir cezai şart uygulanamayacağı belirtiliyor. Ayrıca, 7 gün içinde teslime hazır hale gelen taşıtlarla ilgili en fazla yüzde 10’a kadar bir peşinat veya borçlandırıcı evrak alınabileceği düzenleniyor. Bu maddede teslimatın en geç 45 gün içerisinde yapılması gerektiği de ifade ediliyor. Tüketici, 14 gün içinde cayma hakkını kullanabilir. Ancak, daha sonraki caymalarda da, tüketici ‘bu bedeli ödemek zorundadır’ şeklinde bir yorum yapmamak gerekir. Her olayın özelliğine göre, bu şartın geçersizliği ve peşinatın tüketiciye iade edilmesi durumu oluşabilir.”
Tüketiciye 14 günlük cayma hakkı ve iade şartları
Ertan, 14 günlük cayma süresi ile ilgili olarak şunları belirtti: “Yönetmeliğe göre tüketici, 14 gün içinde herhangi bir sebepten siparişten vazgeçebilir. Ayrıca, tüketiciye süresinde teslimat yapılmazsa yine siparişi iptal etme hakkına sahiptir. Vaat edilen nitelikler yerine getirilmezse veya süreçle ilgili vaat edilenler sağlanmazsa, tüketici haklı olarak siparişi iptal edebilir. Araç arızalı çıkarsa ya da üretim aşamasında bir sorun meydana gelirse, tüketici ayıp nedeniyle sözleşmeden vazgeçebilir, arabayı iade edip bedel iadesi isteyebilir. Ayrıca, aynı nitelikteki ayıpsız bir aracı talep edebilir veya ücretsiz onarım talep edebilir. Ayıplı malın bedeli konusunda ise, bilirkişi raporuna dayanarak, örneğin aracın yüzde 10 değerinde bir indirim alabilir.”
Başvuru süreci ve karar verme süresi
Vatandaşların, Tüketici Hakem Heyeti’ne başvuru yaparken, sipariş formu, satış sözleşmesi, fatura ve noter senedi gibi belgeleri ibraz etmeleri gerektiğini açıklayan Avukat Ertan, başvuruların nasıl yapılacağına dair şu bilgileri verdi: “Başvurular, Tüketici Bilgi Sistemi (TÜBİS) ve e-Devlet üzerinden yapılabilir. Eğer bir arıza durumu söz konusuysa, bununla ilgili fotoğraf ya da servis fişi de eklenebilir. Tüketici hakem heyetlerine, ikamet edilen ilçedeki kaymakamlıklardan ya da satıcının adresinin bulunduğu ilçe hakem heyetlerinden başvurulabilir. Her bir başvuru dilekçesi ile dosya oluşturulabilir. Tüketici hakem heyetleri, başvuruya göre 3 ile 8 ay arasında karar verir. Karar verilirken, her dosya üzerinde hem tüketicinin hem de satıcının hakları dikkate alınarak, kanun çerçevesinde bir karar verilmesi sağlanır.”
