Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) İzmir Milletvekili ve Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Anayasa Komisyonu Üyesi Sevda Erdan Kılıç, Anayasa Mahkemesi’nin 2024 yılına ait bireysel başvurulara ilişkin istatistikleriyle, Türkiye’de anayasal hakların büyük bir tehdit altında olduğunu vurguladı. Kılıç, 2024 yılının ilk dokuz ayında Anayasa Mahkemesi tarafından 2 bin 529 dosyada hak ihlali tespit edildiğini, bu sayının her gün ortalama 10 hak ihlali anlamına geldiğini belirtti.
Kılıç, Anayasa Mahkemesi’nin kararlarının, iktidarın ve devletin temel hak ve özgürlüklere karşı yürüttüğü ihlalleri net bir şekilde ortaya koyduğunu ifade etti. “Bu veriler, Anayasa Mahkemesi’nin kendi ağızlarından duyduğumuz bir gerçeği gözler önüne seriyor: Anayasal haklarımız, bu hükümetin elinde ayaklar altına alınıyor,” diyen Kılıç, 2013 yılından bu yana yapılan bireysel başvurular sonucu toplamda 76 bin 514 hak ihlali tespit edildiğini de sözlerine ekledi.
En fazla ihlal edilen hak: Adil yargılanma hakkı
Kılıç, Anayasa Mahkemesi’nin 2024 yılı itibarıyla en fazla ihlal tespit ettiği hakkın “adil yargılanma hakkı” olduğunu söyledi. Mahkemenin, 56 bin 443 dosyada makul sürede yargılanma hakkının ihlaline karar verdiğini ifade eden Kılıç, “Geç gelen adalet, adalet değildir. Binlerce vatandaşın hakkı ihlal ediliyor, ancak Adalet Bakanlığı hiçbir adım atmıyor” şeklinde konuştu.
Anayasa Mahkemesi’nin 2024 yılı hak ihlali verileri:
Makul Sürede Yargılanma Hakkı: 56.443 ihlal
Adil Yargılanma Hakkı: 5.487 ihlal
Mülkiyet Hakkı: 4.661 ihlal
İfade Özgürlüğü: 4.348 ihlal
Özel Hayat ve Aile Hayatına Saygı: 1.622 ihlal
Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Düzenleme Hakkı: 1.432 ihlal
Kötü Muamele Yasağı: 1.079 ihlal
Kişi Hürriyeti ve Güvenliği Hakkı: 420 ihlal
Yaşam Hakkı: 268 ihlal
Maddi ve Manevi Varlığın Korunması Hakkı: 144 ihlal
Sendika Hakkı: 136 ihlal
Örgütlenme Özgürlüğü: 86 ihlal
Suç ve Cezaların Kanuniliği İlkesi: 48 ihlal
Eğitim Hakkı: 39 ihlal
Din ve Vicdan Özgürlüğü: 12 ihlal
Bireysel Başvuru Hakkı: 3 ihlal
Hükmün Denetlenmesini Talep Etme Hakkı: 1 ihlal
Temel haklar tehdit altında
Kılıç, Anayasa Mahkemesi’nin verileri üzerinden Türkiye’deki temel hakların ciddi bir tehdit altında olduğuna dikkat çekti. Özellikle, ifade özgürlüğü, özel hayatın korunması, toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkı gibi demokratik hakların ihlalinin yaygın olduğunu belirten Kılıç, “Anayasamızda güvence altına alınan hakların neredeyse her biri ihlal ediliyor. Bu hakların ihlali, demokrasimizin ne denli tehlikede olduğunun bir göstergesi.” dedi.
Kılıç, özellikle toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkı ile kötü muamele yasağının uzun yıllardır sistematik bir şekilde ihlal edildiğine işaret etti. Anayasa Mahkemesi’nin 12 yıl boyunca, bu haklarla ilgili verdiği ihlal kararlarının sayısının 2 bin 500’ü aştığını kaydetti.
Siyasi haklar ve seçim hakkı da ihlal edildi
CHP’li vekil, Anayasa Mahkemesi’nin 2024 yılı verilerine göre, seçim hakkı ve siyasi faaliyetlerin de sıkça ihlal edildiğine dikkat çekti. Seçme ve seçilme hakkının 14 kez ihlal edildiği bilgisini veren Kılıç, “Bu ihlaller, vatandaşların siyasal iradelerini özgürce ifade etmelerinin önünde ciddi engeller oluşturuyor” dedi.
İhlallerin sorumlusu AKP iktidarı
Kılıç, Anayasa Mahkemesi’nin bu kararlarına rağmen ihlallerin devam ettiğini belirterek, sorumlunun AKP iktidarı olduğunu vurguladı. “Bu utanç verici tabloyu yaratan AKP iktidarıdır. Demokrasi ve insan hakları konusunda Türkiye’nin önündeki en büyük engel AKP’dir. Anayasamızda güvence altına alınan hakların bu kadar sistematik bir şekilde ihlal edilmesi kabul edilemez,” diye konuştu.
CHP İzmir Milletvekili, bu ihlallerin sorumlusunun yalnızca hükümet değil, aynı zamanda hukuk sisteminin de etkili bir şekilde işlevsizleşmesi olduğunu ifade etti. “Anayasa Mahkemesi, yüksek mahkeme olarak verdiği kararlarla hak ihlallerini tespit ediyor, ancak devlet ve hükümet yetkilileri bu kararları hiçe saymaya devam ediyor. Bu durum, Türkiye’deki demokrasi ve hukuk devleti anlayışının çöküşüdür” dedi.
Adaletin gecikmesi, adaletin kendisi değildir
Kılıç, geçmişte defalarca dile getirdiği bir noktayı yeniden gündeme getirdi: “Geç gelen adalet, adalet değildir.” Kılıç, Adalet Bakanlığı’nın uzun yıllar boyunca hukukun ve vatandaşların haklarının korunması noktasında herhangi bir adım atmadığını belirterek, “Binlerce vatandaşın makul sürede yargılanma hakkı ihlal edilmiştir. Bu, sadece bireylerin yaşamını değil, toplumun genel sağlığını da tehdit etmektedir” dedi.
Seçimle değişim ve umut
Kılıç, son olarak, Türkiye’deki bu utanç verici ihlallerin son bulacağına inandığını belirtti ve AKP iktidarının yerine demokratik bir yönetimin geleceği mesajını verdi. “Bu utançtan kurtulacağız. Türkiye’deki hak ihlalleri ve insan hakları ihlalleri ilk seçimde sona erecek. Demokratik bir Türkiye’de hep birlikte haklarımızı savunacağız” diyerek sözlerini noktaladı.
