Son Mühür - Osman Günden / Türk su ürünleri sektörü, 2024 yılı itibarıyla ihracatta 2 milyar dolar barajını aşarak, tarihindeki en yüksek seviyeye ulaştı. Bu başarıda en dikkat çeken ürün ise, son 5 yılda ihracatını 17 kat artıran Türk somonu oldu. Türk somonunun üretimi ise, 10 yıl önce sadece 5 bin tonken, bugün 100 bin tona çıkarak sektördeki büyüme ivmesinin ne denli güçlü olduğunu gösterdi. Türk somonu, mevcut üretim ve ihracat artış hızını koruduğu takdirde, yakın gelecekte levrek ve çipurayı geçerek ihracatta liderliğe aday olarak önemli bir yol kat etmiş durumda.
Türk somonu ihracatında rekor artış
Ege İhracatçı Birlikleri verilerine göre, Türkiye’nin Türk somonu ihracatı 2019 yılında 29 milyon dolar iken, sonrasında her yıl düzenli olarak artarak, 2024 yılı sonunda 498 milyon dolara ulaştı. Bu dönemde, Rusya Federasyonu 356 milyon dolarla Türk somonu ihracatında liderliğini açık farkla sürdürdü. Ayrıca Almanya’ya 36 milyon dolarlık ve Vietnam’a 26 milyon dolarlık Türk somonu gönderildi.
Türk somonu sektöründe sağlıklı beslenme trendi etkili
2024 yılı itibarıyla Türk somonu ihracatının %31 oranında bir artış gösterdiği belirtiliyor. Türkiye Su Ürünleri ve Hayvansal Mamuller İhracatçı Birlikleri Sektör Kurulu Başkanı Sinan Kızıltan, konuya ilişkin yaptığı açıklamada, "Türk su ürünleri sektörü ve üniversitelerin ortak çalışmalarıyla Türk somonu üretiminde ve ihracatında büyük yol kat edildi. 2024 yılında ihracat %31’lik bir artışla 349 milyon dolardan 498 milyon dolara ulaştı. Son 5 yılda Türk somonu ihracatımız 17 kat arttı" dedi.
Kızıltan, dünya genelinde sağlıklı beslenmenin giderek daha fazla değer kazandığını vurgulayarak, Türk somonunun bu doğrultuda ilgi gördüğünü belirtti. "Türk somonu, omega-3 yağ asitleri açısından zenginliği ve protein kaynağı olması gibi faktörlerle daha fazla talep görmekte. Karadeniz bölgesindeki su koşulları ve iklim şartları somon yetiştiriciliği için oldukça elverişli. Karadeniz’deki iklim özellikleri üretimdeki artışı destekliyor. Somon yetiştiriciliğinde kullanılan teknolojilerin gelişmesi ve modern tesislerin kurulması da üretim verimliliğini artıran etkenlerden biri" diye konuştu.
Sektördeki büyüme: Su ürünleri ihracatında 2 milyar dolar barajı aşıldı
Türkiye’de Türk somonu ihraç eden firma sayısının 60’ı aştığını söyleyen Kızıltan, bu başarıyı şu şekilde değerlendirdi: "Türkiye’nin su ürünleri ihracatında büyük bir başarıya ulaşıldı. 2000’lerde yalnızca 59 milyon dolar seviyesinde olan su ürünleri ihracatımız, 2024 yılı sonunda 34 kat artışla 2 milyar 19 milyon doları geçti. Sektör olarak 2027 yılında hedefimiz 2,5 milyar dolara ulaşmak."
2023 verilerine göre Türkiye’nin yıllık su ürünleri üretiminin 1 milyon tonu aştığını belirten Kızıltan, su ürünleri sektöründe yapılan modern tesis yatırımları sayesinde kaydedilen gelişmelere dikkat çekti. "Türkiye’de 556 bin ton su ürünü yetiştiriciliği ile elde ediliyor ve bu yöntem, toplam üretimin %55’ini oluşturuyor. Norveç su ürünleri sektöründe yıllık 15 milyar dolarlık ihracat yapıyor. Türkiye olarak biz de bu seviyelere ulaşabiliriz" şeklinde konuşarak sektördeki potansiyele işaret etti.
Ege Bölgesi su ürünleri ihracatında liderliğini sürdürdü
Su ürünleri ihracatında Ege Bölgesi, 2024 yılında da liderliğini sürdürdü. Ege Bölgesi’nin su ürünleri ihracatı, %15’lik artışla 1 milyar 127 milyon dolardan 1 milyar 292 milyon dolara yükseldi. Bu bölgede, Türkiye’nin toplam su ürünleri ihracatının %64’ü gerçekleştirildi.
Levrek, 570 milyon dolarla su ürünleri ihracatında liderliğini korudu. 2023 yılına göre %10’luk bir artış kaydeden levrek ihracatında, ilk üç ülke sırasıyla 126 milyon dolarla İngiltere, 85 milyon dolarla İtalya ve 84 milyon dolarla Hollanda oldu.
Çipura ve orkinos ihracatında rekor artışlar
Sektördeki ikinci büyük ihracat kalemi olan çipura, ihracatını %22 artırarak 417 milyon dolardan 508 milyon dolara çıkardı. Çipura ihracatında ise İtalya 100 milyon dolarla ilk sırada yer alırken, Yunanistan 75 milyon dolar ve Hollanda 72 milyon dolarla izledi.
2024 yılı, orkinos ihracatında da dikkat çekici bir yılı işaret etti. Orkinos ihracatı, %153’lük rekor artışla 51 milyon dolardan 129 milyon dolara çıktı. Orkinos ihracatının büyük kısmı ise Japonya'ya yapıldı. Japonya, 99 milyon dolarlık orkinos talebiyle ilk sırada yer alırken, Güney Kore 29 milyon dolarlık orkinos talebiyle ikinci sırada yer aldı.
Alabalık ve kaya levreği ihracatında yükseliş
Alabalık ihracatı 117 milyon dolar olurken, kaya levreği ihracatından 25,5 milyon dolar döviz geliri elde edildi. Diğer su ürünleri ihracatı ise %16’lık artışla 181 milyon dolardan 210 milyon dolara yükseldi.
