SON MÜHÜR- GAMZE ESKİKÖY İzmir Ticaret Borsası (İTB) Ocak ayı olağan meclis toplantısını İzmir Ticaret Odası’nda İTB Meclis Başkanı Ömer Gökhan Tuncer’ın yönetiminde gerçekleşti. Toplantıya ayrıca konuk olarak Ekonomist ve Yazar Dr. Kenan Mortan katıldı. Meclis açılış konuşmasını yapan İTB Meclis Başkanı Ömer Gökhan Tuncer, Bolu ve Los Angeles’ta yaşanan yangın faciasında hayatını kaybedenlere baş sağlığı diledi ve “iklim koşulları, dikkatsizliklerin yanında artık yangın riskini arttıran en önemli unsurların başında geliyor. Potansiyel yangın risklerinin minimize edilmesi için her türlü önlemi almak ve risk planlarını oluşturmak çok önemli. Ayrıca, vatandaşlarımızı bu konuda daha çok bilinçlendirmeli ve farkındalıklarını arttırmalıyız” diye konuştu.
2024 işlem hacmi: 119 milyar
İTB Yönetim Kurulu Başkanı Işınsu Kestelli, toplantıda 2024 yılının zorluklarını değerlendirerek şu bilgileri paylaştı:
“2024 yılı, Türkiye ekonomisi için zorlu bir yıl oldu. Bu durum, iş dünyasında ve borsada da etkisini gösterdi. Toplam işlem hacmimiz, 2023’e göre yüzde 35 artarak 119 milyar liraya ulaştı. İşlem hacminin yüzde 60’ı bitkisel ürünlerden, yüzde 40’ı ise canlı hayvan ve hayvansal ürünlerden oluştu. En yüksek işlem hacmine sahip ürünler kırmızı et, palm yağı, pamuk, peynir ve süt oldu. Bu beş ürün, toplamda 58 milyar liralık işlem hacmiyle dikkat çekiyor"
Pamuk üreticisi yine mutsuz
Pamuk üreticilerinin yine zor bir yıl geçirdiğini belirten Kestelli, “Çiğitli pamuk fiyatları yüzde 24 artışla 22,9 liradan işlem gördü. Ancak bu artış, üretim maliyetlerinin altında kaldı. Domates üreticileri de benzer bir tabloyla karşılaştı; sanayi tipi domates fiyatları sadece yüzde 6 artarak 3,13 lira oldu” dedi.
Fiyatlar artsa da rekolte düşük kaldık
Bölgenin önemli ürünlerinden çekirdeksiz kuru üzüm fiyatı yüzde 152 artarak en çok yükselen ürün oldu. Ancak iklim koşulları nedeniyle rekolte miktarı yüzde 35-40 oranında düştü. Kestelli, “Yeni sezonda kuru üzüm ihracat fiyatı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 71 artmış olsa da ihracat miktarı yüzde 31 geriledi" diye belirtti.
Süt hayvanları kesime gitti hayvancılık olumsuz etkilendi
Bazı ürünlerde fiyat artışı yüksek olurken, bazılarında ise fiyatlar , üreticilerin beklentilerinin çok altında kaldığını söyleyen Kestelli, 2024 yılı ortalama süt fiyatları 2023 yılına göre yüzde 28 oranında artarak 14,6 lira olarak gerçekleşti. Ortalama karkas dana eti fiyatları 323 lira oldu ve bir önceki yıla göre yüzde 61 arttı. Süt fiyatlarındaki artış oranının et ve yemdeki artışın altında kalması süt hayvanlarının kesime gitmesinin ve dolayısıyla hayvancılığımızın olumsuz etkilenmesinin en önemli nedenlerinden birisi” dedi.
Fiyatlar üreticiyi tatmin etmedi
Sanayi tipi domates fiyatları 2024 yılında sadece yüzde 6 arttı ve ortalama 3,13 lira oldu. Hububat fiyatlarındaki düşük artış oranı da dikkate alındığında 2025 yılı içerisinde üreticilerimizin ekim tercihlerini ne yönde yapacakları tam bir muamma. Şöyle ki, pamuk, sanayi domatesi, silajlık ve dane mısır ve kısmen de buğday bölgemizde birbirine ekim açısından alternatif olarak tercih edilen ürünler.
Bu ürünlerin hiç birisi fiyat açısından geçen yıl üreticisini memnun etmedi. Dolayısıyla üreticilerimizin tercihlerini hangi parametreleri dikkate alarak, nasıl yapacağını şimdiden tahmin etmek çok güç" diye konuştu.
2024 olumlu geçmedi darısı 2025'e
Kestelli son olarak, 2024 yılı bazı ürünlerde fiyat açısından, bazı ürünlerde ise piyasa gelişmeleri açısından çok olumlu geçmedi. Umarım 2025 yılı sektörün tüm paydaşları açısından çok daha bereketli ve yapısal sorunlarımıza çözümler üretebildiğimiz bir yıl olur" diyerek sözlerini şu cümlelerle noktaladı.
"Diğer taraftan 25 Ocak tarihi itibariyle yeni sezonda ortalama ihraç fiyatı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 71 artmış olsa da ihracat miktarı yüzde 31 geriledi. Rekoltenin bu kadar düştüğü bir ortamda önemli bir stok miktarı ile sezonu kapatabiliriz. Bölgemizin bir diğer önemli ürünü kuru incirde ise 2024 yılı fiyatları önceki yıla göre yüzde 87 yükseldi ve ortalama 173 lira oldu. Gerçekçi olarak ifade etmek gerekirse kuru incir fiyatları üreticilerimizi memnun ediyor ve bu nedenle dikimler son 4-5 yıldır sürekli artıyor. Ancak iklim şartlarından dolayı ürün kalitesinin bu sezon düşük olduğunu söyleyebiliriz. Dünyadaki rekabetçi konumumuzu devam ettirebilmek için, kuru incir üretim, işleme ve depolama süreçlerinde hızlı bir şekilde iyileştirme yapmak zorundayız"
