iyzico, Dogma Alares ve Elektronik Ticaret İşletmecileri Derneği (ETİD) iş birliğiyle hazırladığı '2022 Türkiye E-Ticaret Ekosistemi Raporu'nun sonuçlarını açıkladı. Rapora göre Türkiye'deki e-ticaret hacmi ve işlem sayıları her yıl büyümeye devam ediyor. Halihazırda dünyadaki 18'inci büyük e-ticaret pazarına ev sahipliği yapan Türkiye, yerel ölçekte olduğu kadar uluslararası arenada da etkileyici bir yükseliş trendi içerisinde bulunuyor.
Rapora göre, ortalama sepet tutarlarında da 2020'den 2021'e 13 TL, 2021'den 2022'ye 79 TL'lik bir yükseliş görüldü. Raporda, ilerleyen dönemde kredi kartı, banka kartı ve kapıda nakit ödeme gibi geleneksel ödeme yöntemlerine ek olarak, ön ödemeli kartlar, A2A (hesaptan hesaba) ödemeler, dijital cüzdanlar, alışveriş kredileri, kripto paralar ile gerçekleştirilen ödemeler ve şimdi al sonra öde (BNPL) gibi alternatif ödeme yöntemlerinin de payının artması beklendiği kaydedildi.
Rapor, pandemi döneminde artan e-ticaretteki büyüme ivmesininkısmen yavaşlatmış olsa da hem Türkiye'de, hem de dünyada gücünü korumayı sürdürdüğünü ortaya koydu. Özellikle pandemi döneminin tüketicilerde alışveriş alışkanlıklarında kalıcı bir değişiklik yarattığını vurgulayan rapora göre; 2022 yılında dünya ölçeğinde 5.7 trilyon dolar değerinde pazar payı elde eden e-ticaret, 100.2 trilyon dolar değerindeki küresel gayri safi hasılanın yüzde 5,7'sini temsil etti. E-ticaretin global perakende satışlar içindeki payı ise yüzde 22 oldu.
Türkiye'de rakamlara bakıldığında da e-ticaret sektörünün büyüklüğü, 2022'de Gayrisafi Yurt İçi Hasıla'nın (GSYİH) yaklaşık yüzde 6'sına karşılık gelen 801 milyar TL'lik ekonomik hacme ulaştı. Son 5 yılın verilerine bakıldığında ise e-ticaretin GSYİH'den aldığı pay düzenli bir artış göstererek yüzde 2,8' e yükseldiği kaydedildi. Bu yükselişin yüzde 1,6'sı 2019 yılından bu yana pandemi etkisiyle kaydedilen büyümeye yönelik olarak kayıtlara geçti.
Türkiye'deki e-ticaret faaliyetlerinin, toplam perakendeden aldığı yüzde 16,5'lik pay ile piyasa dinamikleri açısından benzer ülkelere göre daha büyük bir ağırlığa sahip olsa da, raporda sektörde önemli bir büyüme potansiyeli olduğu vurgulandı.
Türkiye'de aydan aya yıllık en büyük hacim artışı temmuz ve ağustos aylarında yüzde 200 seviyelerinde gerçekleşti. En çok alışveriş Black Friday'de yapıldı. Okula dönüş ile başlayan sonbahar dönemi ve Black Friday, Cyber Monday gibi özel kampanya dönemleri, alışverişlerin sonbahar ve yılbaşı arasındaki zaman diliminde en yüksek seviyesine ulaşmasını sağlıyor. Günlük işlem sayılarının ortalamaya göre değeri açısından ilk sırada ortalamanın 1,3 katı işlemin gerçekleştiği 'Okula Dönüş' dönemi, hemen ardından ise 'Black Friday haftası' geliyor.
Rapor, e-ticaret platformlarını kullanan kullanıcı sayısının bir önceki yıla göre yüzde 2,2 arttığını gösterdi. Ayrıca 2022 itibarıyla kadın ve erkek kullanıcıların oranı sırasıyla yüzde 58 ve yüzde 42 olarak kayıtlara geçerken, kadınların payının 2021'e göre yüzde 10 artış kaydettiği görüldü.
E-ticarette satış hacmi ve işlem sayısı bazında en yüksek pazar payına sahip ürün kategorileri 2022 yılında sırasıyla moda ve aksesuar, elektronik ve teknoloji, kozmetik ve kişisel bakım, hizmet, turizm ve seyahat olarak gerçekleşti. Bu beş sektör, satış hacmi bakımından e-ticaret sektörün yüzde 63'ünü ve işlemlerin yüzde 66'sını oluşturdu. En dikkat çeken büyüme kozmetik ve kişisel bakım kategorisinde yaşandı. Küresel e-ticarette 2022 yılı yapılan işlemlerin üçte ikisi alternatif ödeme yöntemleri ile gerçekleşti. Türkiye'de ise geleneksel yöntemler küresel ortalamanın iki kat üzerinde tercih edildi. Kredi kartı en çok tercih edilen ödeme yöntemi olurken, banka kartı mikro işletmeler dışındaki tüm işletmelerde en çok tercih edilen ikinci ödeme yöntemi oldu.
Satıcıların en yoğun bulunduğu üç coğrafi bölge Marmara, İç Anadolu ve Ege olurken, Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde en çok satıcıyı barındıran illerin bölgesel hacimden en yüksek payı almadığı kaydedildi. iyzico'nun e-ticaret müşterilerine ödeme güvenliği sunmak ve satış sonrası hizmetlere ulaşmalarında kolaylık sağlayan ürünü Korumalı Alışveriş ile tamamlanan işlemlerin payı 2021'de yüzde 1,5 iken 2022'de yüzde 1,7'ye yükseldi. Bugüne kadar 5 milyondan fazla tüketici tarafından kullanılan Korumalı Alışveriş, özellikle iyzico ile Öde ve havale/EFT yöntemleriyle yapılan alışverişlerde tercih ediliyor.
Raporun sonuçlarını değerlendiren iyzico CEO'su Orkun Saitoğlu, Türkiye'deki e-ticaret hacminin yukarı yönlü bir trend sergilemeye devam ettiğini belirtti. Saitoğlu, pandeminin sona ermesiyle küresel ölçekte e-ticaret sektörünün büyümesinin yavaşladığını ancak dijitalleşmenin hızlanması ve tüketici deneyimlerinin kusursuzlaştırılmasının da etkisiyle internetten alışveriş tüketicilerde kalıcı bir davranış halini aldığının görüldüğünü dile getirdi.
Saitoğlu, “Türkiye'deki e-ticaret sektörü 2020'den 2021'e gerçekleşen yüzde 69'luk artışı takiben 2021'den 2022'ye yüzde 110'luk bir artışla 801 milyar TL'lik satış hacmine ulaştı. Gayrisafi Yurt İçi Hasıla'daki (GSYİH) payı da yaklaşık yüzde 6. Dünyada bu pay yüzde 5.7 bu anlamda Türkiye'nin hızlı dijitalleşmesi sonucunda artık globaldeki ortalama trendin üzerine çıktığını söyleyebiliriz. Pandemide dijitalleşmenin etkisiyle e-ticaretten almadığımız birçok ürünü almaya başladık. Satıcı gruplarımız da yatırım yaptı. Bu sayede kullanıcı deneyimleri iyileşti ve e-ticaret kullanımı kalıcı hale geldi. iyzico ile güvenli ödemede 4 milyon kayıtlı kullanıcıya ulaştık. 35 bin üye işyerimiz de ödeme kabul ediyor. Bunların birçoğunun KOBİ olduğunun altını çiziyorum. KOBİ'lerin yüzde 15 kullanıcısı bizimle ödemeyi tercih ediyor. 2023'ün ilk 6 ayına baktığımız zaman e-ticaretteki büyümenin devam edeceğini öngörüyoruz. Sektör yılı hızlı büyümeyle kapatacaktır" ifadelerini kullandı.
Dogma Alares Kurucu Ortağı Erdal Güner ise şunları söyledi:
“Dünya genelinde e-ticaret, perakende sektörüne getirdiği pratiklikle birlikte hizmet sektörü için de önemli bir alışveriş kanalı haline geldi. Türkiye, dinamik nüfusu ve dijital çözümlere yatkınlığı sayesinde e-ticaret hacimleri ve işlem sayılarının yıldan yıla sürekli artışına şahit oluyor. Coğrafi konumu itibarıyla küresel ticaret için bir köprü ve lojistik merkez konumunda bulunan Türkiye, e-ihracat teşvikleriyle sektördeki satıcıların ve pazaryerlerinin küresel boyutta rekabete dahil olabilmelerine imkan tanıyor. Yapay zeka, günümüz e-ticaret deneyimini iyileştirmek için etkin bir biçimde kullanılıyor. E-ticarette maliyet ve süre yönetimi daha da fazla önem arz ediyor. Yayınladığımız bu rapor, yerel ve küresel ölçekte istatistikler ve eğilimlerin ışığında, Türkiye'deki e-ticaret faaliyetinin bugünü ve yarınını anlamak adına önemli bir kaynak oluşturacak."
Elektronik Ticaret İşletmecileri Derneği (ETİD) Başkanı Emre Ekmekçi de Türkiye'deki e-ticaret payının genel ihracat içindeki payının yüzde 1'den yüzde 4'lere çıkarılması gerektiğini söyledi. Ekmekçi, “Artık yabancı müşterilere nasıl ürün satabileceğimiz, pazar çeşitlendirmesi konuları sektörde en çok konuşmamız gereken konular olmalıdır" dedi. Ekmekçi, "E-ticarette faaliyet gösteren işletme sayısında pandemi döneminde 7 kat artış yaşandı. Önümüzdeki 2-3 yıl içerisinde e-ticaret yapan KOBİ sayısının 1 milyonu geçmesini bekliyoruz. Sektöre dair açıklanan destek kararları yeni iş modellerinin önünü açmasını bekliyoruz. Aynı zamanda bu desteklerin aracı, toplayıcı, e-ihracatçı modellerini ortaya çıkaracağını öngörüyoruz. Bundan sonra bize düşen, destekleri doğru kullanıp ihracatı artırmak. Destekler kapsamında yararlanıcılar için pazara giriş rapor desteği, dijital pazaryeri tanıtım desteği, e-ihracat tanıtım desteği, sipariş karşılama hizmeti, depo kira desteği, yurt dışı pazaryeri entegrasyon desteği, çevrim içi mağaza ve hedef ülke e-ticaret paydaşlarından alınan hizmet desteği ile pazaryeri komisyon gideri desteği sektör açısından değerli" diye konuştu.
