1923-1924 yılları arasında Anadolu'da yaşayan Rumlar, Yunanistan'a; Yunanistan'da yaşayan Türkler de Anadolu'ya gelmek suretiyle yaşadı Anadolu mübadeleyi. Göçe tabi tutuldu, değiş tokuş edildi. Yunanistan’dan gelen Türklere, (rahmetli babam da onlardan biriydi, 3 yaşında gelmişti) orada kalan mal, mülk yerine buradan tarla-tapan verildi, iskân ettirildi. Aynısı Anadolu’dan göçen Rumlara uygulandı. Onlar da burada bıraktıkları mal mülk yerine Yunanistan’da aldılar haklarını. 500.000 Müslüman Türk, Anadolu’ya geldi, 1.200.000 Rum, Yunanistan’a gitti.
BAŞARILI BİR PANEL
Mübadeleyi her yıl değişik etkinliklerle anıyoruz. Geçen yıl, Bursa’da Mübadele Anma Etkinliğini, geniş bir katılımla, Nilüfer Nazım Hikmet Kültür Merkezi'nde yapmıştık. Bursa Lozan Mübadilleri Kültür ve Dayanışma Derneği Başkanı Sayın Ali Korkut’un da sunum yaptığı, güzel bilgilerin aktarıldığı verimli, başarılı bir paneldi. Yararlı bilgileri dağarcığımıza katarak ayrılmıştık salondan.
Bu yıl pandemi koşulları maalesef böyle bir etkinliğe izin vermiyor. Ama yine de anmadan geçilmeyecek bu mihenk taşı gün. Onun yerine neler mi yapılıyo? Öncelikle Türkiye’deki mübadil kuruluşları ortak bir açıklamayla, Mübadelenin 98. Yıldönümü 30 Ocak 2021 başlıklı video, mesaj olarak YouTube'dan yayınladı. Yayın, mübadelenin tarihini, önemi, göçlerin halen sürüyor olmasını anlatıyor. Karantinayı mübadelede sırasında Tuzla Limanı’nda tanımış kişilerin torunları olarak, Covid-19 ile yaşadığımız pandemi koşullarının bir an önce, sağlıkla, atlatılma temennileri ortaya koyuyor.
MÜBADELE HATIRLANIYOR
Mübadele Evi Söyleşileri'nde, Bursa Nilüfer Belediyesi ile Bursa Lozan Mübadilleri Kültür ve Dayanışma Derneği'nin ortak etkinliği olarak, 30 Ocak 2021 saat 21.00’de Prof. Dr. Elçin Macar' ın sunum yapacağı Türk Yunan Nüfus Mübadelesi Uygulama ve Sorunlar konulu mübadele anma söyleşisi, YouTube'dan, Nilüfer Sanat Youtube hesabından yayınlanacak. (www.YouTube.com/nilufersanat) Eşzamanlı olarak Facebook, Twetter ve Bursa Lozan Mübadilleri Facebook sayfasından da takip edebilecek.
30 Ocak tarihi, biz mübadiller için önemli; 30 Ocak 1923’te Mübadele Anlaşması imzalanmıştır zira. Rumeli’den Anadolu'ya göçün karar tarihidir. Bu tarihte tüm mübadil dernekleri Türkiye çapında denize “karanfil” bırakıyor, göç yolunda yitirdiğimiz dedelerimiz, ninelerimizin hatırasına. Bu yıl, pandemiden dolayı özel durumlar yaşıyoruz maalesef. 30 Ocak Cumartesi gününe denk geliyor, yani karantina kısıtlamasının olduğu gün.
Görükle’den Bursa Lozan Mübadilleri Kültür ve Dayanışma Derneği Başkanı Ali KORKUT ve yönetim kurulu üyeleri (Sağ olsunlar, lütfedip beni de aralarına alarak) Lozan Mübadilleri Mudanya temsilcisi ve Mudanya Kent Konseyi Başkanı Cumhur AKSAN, Demirtaş Lozan Mübadilleri Derneği Başkanı Ali KÖMÜRLÜ, Mudanya Belediye Başkanı Sayın Hayri TÜRKYILMAZ liderliğinde 25 kadar dernek üyesiyle, 29 Ocak 2021 Cuma günü Saat 14.00’te Mütareke Müzesi’nin yanından karanfillerimizi denize bıraktık. Pandemi önlemlerinden dolayı kalabalık olunmaması gerekiyordu, geniş bir katılım olmadı yani, sembolik.
Türkiye genelinde mübadil dernekleri oldukça fazla; bilinçlenme arttıkça kenetlenme artmış durumda. Babalarımıza, dedelerimize vefa borcu olarak, ortak tarihimize, kültürümüze sahip çıkıyoruz besbelli. Birçok il, ilçe ve beldede Mübadele evleri, Mübadele müzeleri kurulmuş ne güzel. (Bursa, Çatalca, Tuzla, Alaçam vb.)
KARANTİNAYI 98 YIL ÖNCEDEN BİLİYORUZ
Tuzla bizler için önemli. Tuzla’da mübadele kültürünü yaşatan, Tuzla Sosyal Dayanışma ve Yardım Derneği gayretli, yaptıkları da alkışı hak ediyor bizce. (Mübadeleye ait eşyaların sürekli sergileneceği fiziki bir mekan beklentileri var yerel yönetimden, sesleri olalım buradan) Onlar da cuma günü saat 14.00'te toplanıp sahilde kısa bir açıklama yaptıktan sonra kendi programlarının akabinde 15.00’ da sahilden denize karanfil bıraktılar, mübadele anısına. Tuzla'nın ayrı bir önemi var mübadele sürecinde. Rumeli'den Anadolu’ya karadan gelenler Çatalca'dan giriş yaptılar; benim rahmetli dedem, babamlar ve büyük bir çoğunluk da deniz yoluyla gelip Tuzla Limanı’nda karantinaya alındıktan sonra yurdun değişik bölgelerine dağıtıldılar. Tuzla'nın, Karantina merkezi olması bakımından ayrı bir önemi var, bu göç hikâyesinde.
GÖRÜKLE MÜBADELE EVİ
Görükle'deki Mübadele Evi’nden de bahsedelim biraz da. Görükle merkezde kahvelerin bulunduğu “Pazar” dediğimiz köy meydanında, Rumlardan kalma bir ev ( halam Ayşe Gültekin’in evidir, ellerinden öperim) Nilüfer Belediyesi tarafından restore edilerek, Bursa Lozan Mübadilleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği'nce tefriş edilip, 2016 yılında açılmıştır. Dedelerimizin göç zamanından günümüze aktardığı hatıraların sergilendiği bir müze değildir yalnızca; Görükle kökenli Rumların torunlarından bağışlanan hatıralarla suyun iki yakasını birleştiren bir köprüdür aynı zamanda. Herkesi ziyarete bekliyoruz.
Ülkemizin kurtarıcısı, cumhuriyetimizin kurucusu, büyük önder Mustafa Kemal ATATÜRK’ün de doğduğu topraklardan gelen mübadillerin çocukları, torunları olan bizler bu topraklara, Cumhuriyet’imize sahip çıkıyoruz, suyun diğer tarafında kalan aziz hatıralarımıza da…
Dünyada bir başka örneğinin olmadığı mübadeleyi yaşayan her iki halkın acılarını paylaşıyor, göç yolunda ya da daha sonra kaybettiğimiz büyüklerimizi rahmet ve minnetle anıyoruz.
