Özsoy Operası 90 yaşında... Bir operayı hazırlamak en az 1 yıl sürer. Peki sadece 24 gününüz varsa, elinizde sanatçı, koro ve orkestra yoksa yapmak mümkün mü? Çılgın Türkler bunu da başarıyor. Bu mücadelenin öyküsü beyazperdeye yansıdı. İzleyin seveceksiniz “BİR CUMHURİYET ŞARKISI” kaçmaz. 23 Temmuz 2023 yazımda bu muhteşem operadan bahsetmiştim. Tekrar hatırlatalım...
Yıl 1934… Genç Türkiye Cumhuriyeti, varlığını ve Devrimlerini Mustafa Kemal Atatürk öncülüğünde anlatmak, “Yurtta Barış, Dünyada Barış” şiarını komşu ülkelerle pekişmesini sağlamak amacı ile liderleri ağırlamaktadır. Sanatın, bir ülkenin yükselmesindeki öneminin ve önceliğinin bilincinde bir lider olan Atatürk, sanatın birleştirici ve evrensel yanını dünya barışında bir araç olarak kullanmış, vermek istediği mesajları, sanatın naifliği ile süsleyerek sunmuştur.
İran Şahı Rıza Şah Pehlevi de, Türkiye’yi ziyaret edecektir. Atatürk, İran Şahı onuruna opera hazırlanmasını ister. Henüz opera yoktur. Librettosu Münir Hayri Egeli’ye yazdırır. Firdevsi’nin Şehnamesi’ni çevirmesini içerisine ekleyeceği birkaç unsuru da anlatır. Operanın isminin de Özsoy Operası olması gerektiğini özellikle belirtir. Şimdi sıra besteci bulmaya gelmiştir.
Öykü, Hakan Feridun’un ikiz oğulları Tur ( Kurt ) ile İraç ( Aslan ) üzerine kuruludur. İkizler doğduğunda, şeytanın gazabı onları birbirinden ayırır. Ayrı yollara gidip birbirinden uzaklaşırlar. Ama yüzyıllar sonra buluşup kardeş olduklarını anlarlar. Tıpkı ayrı yollara giden İran ve Türkiye gibi… Artık kardeşler birleşmelidir mesajı taşımaktadır.
Besteci olarak Ahmed Adnan Saygun seçilir, bir yanda beste yapılırken provalara başlanır. Sadece 24 gün vardır. Orkestranın başına da Saygun geçer. Zor şartlar altında başarılır. Eser, 19 Haziran 1934 gecesi Cumhur Bando Heyeti eşliğinde iki devlet başkanı önünde Ankara Halkevi’nde sahnelenir. Eserin sonunda, iki kardeşten Tur adı geçtiğinde sahnedeki oyuncular Mustafa Kemal Atatürk’ü, İraç ismi geçtiğinde İran Şahı Pehlevi’yi işaret etmeleri üzerine, Pehlevi yerinden heyecanla kalkarak Atatürk’ün boynuna “kardeşim” diyerek sarılmıştır. Böylece sanatın dünya barışı üzerindeki etkisi İran Türkiye ilişkilerini derin bir dostluğa dönüştürmüştür.
1935 de İtalya’nın, Habeşistan’a saldırmasının ardından Atatürk, Ortadoğu’da belirecek dış güvenlik tehditlerini önlemek, komşu devletlerle ilişkileri geliştirerek sınırların güvenliğini sağlamak amacı ile Türkiye, İran, Irak ve Afganistan dan oluşan dörtlü bir saldırmazlık paktı oluşturmak ister. Bu dört Devlet Atatürk’ün fikir öncülüğünde 8 Temmuz 1937 de Tahran’da, Sadabat Sarayı’nda Sadabat Paktını oluştururlar. Doğru liderlerin elinde sanat, ülke ve dünya barışı için en önemli araçlardan biridir.
Özlemle, saygıyla…
